Source: ਸਿੱਖੀ ਵਾਲੇ ਤਿਉਹਾਰ
Source: ਸਿੱਖੀ ਵਾਲੇ ਤਿਉਹਾਰ
jdoṁ vii holii, divaalii te hor smaajik tiuhaar aauṁde hn taaṁ siakhaaṁ viach bhis hoṇ lag jaaṁdii hai ke kihṛe tiuhaar saaḍe hn te kihṛe duuje dhrmaaṁ de। kii mnaa hai te kii mnaa nhiiṁ hai। divaalii te hoṇ vaalii aatisshbaajshii siakhii hai jaaṁ nhiiṁ। holii te rung lgaauṇaa hai jaaṁ nhiiṁ nhiiṁ। is muade de do pakh hn। iak smaajik te iak hai dhaarmik। gurbaaṇii toṁ dhaarmik pakh smjhṇ toṁ philaaṁ smaajik pakh vekhde haaṁ। smaajik taur te kise vii dhrm de jaaṁ sbhiaachaar de tiuhaar viach sshaamil hoṇaa glt nhiiṁ hai। ih smaajik prrem bhaavnaa viach vaadhaa krdaa hai। kise dii vii khusshii viach sshaamil hoṇaa jis viach hualṛbaajshii jaaṁ sshraart naa hove glt nhiiṁ hai। ih iveṁ hii hai jiveṁ tuhaaḍe ghr kise daa viaah hove te pṛosii tuhaanuuun vdhaaii deve sache mn naal। kise nuuun vii piaar naal gle lgaauṇaa, usdii khusshii viach sshriik hoṇaa saaṁjhii vaaltaa viach vaadhaa krdaa hai। ih iak khusshhaal smaaj dii rchnaa krdaa jis viach iak toṁ jiaadaa dhrm de te sbhiaachaar de lok rhiunde hoṇ।
dhaarmik pakh
dhaarmik pakh jaaṁ adhiaatmik pakh giaan te sojhii naal juṛdaa। dhrm baare jaanṇ lii vekho “dhrm”। jdoṁ gurbaaṇii ne srresṭ dhrm giaan/sojhii/naam dasiaa hai “srb dhrm mhi srresṭ dhrmu॥hri ko naamu jpi nirml krmu॥” taaṁ tiuhaar vii giaan naal naam naal sunbundhit hoṇge। prrmaaṇ gurbaaṇii daa phurmaan hai
”aaju hmaarai bne phaag॥ prrbh sungii mili kheln laag॥ holii kiinii sunt sev॥ rungu laagaa ati laal dev॥2॥(m 5, raagu bsuntu mhlaa 5 ghru 1 dutuke, 1180)” – ihnaaṁ punktiiaaṁ viach punchm paatisshaah kihṛii adhiaatmik holii kheḍ rhe ne? kihṛaa laal rung hai ih? ih uhii rung hai jihṛaa naank paatisshaah ne dasiaa sii “dhaatu milai phuni dhaatu ku siphtii siphti smaai॥ laalu gulaalu ghbraa schaa rungu chṛaau॥ schu milai suntokhiiaa hri jpi ekai bhaai॥1॥” – ih laal gulaal ghbraa, ghiraa rung giaan dii guṇaaṁ dii laalii daa hai। jis baare guru amrdaas jii vii aakhde hn “gurmukhi laalo laalu hai jiu rungi mjiiṭh schṛaau॥” – ih guṇaaṁ nuuun muakh rakhṇ vaale daa sach daa mjiiṭh rung hai। ih gurmukh dii holii hai jo guṇaaṁ nuuun rakhṇ vaalaa roj aapṇe ghṭ aundr kheḍdaa। hor prrmaaṇ
“raam rungu kde utri n jaai॥ guru puuraa jisu dei bujhaai॥1॥ hri rungi raataa so mnu saachaa॥ laal rung puurn purkhu bidhaataa॥1॥“
”prriitm bhaanii taaṁ rungi gulaal॥ khu naank subh drrisṭi nihaal॥4॥”
”kirpaa paae shjaae drsaae ab raatiaa goviund siu॥ sunt sevi prriiti naath rungu laaln laae॥1॥”
”mnu laalhi diijai bhog kriijai hbhi khusiiaa rung maaṇe॥ piru apnaa paaiaa rungu laalu bṇaaiaa ati milio mitrr chiraaṇe॥”
”sunt tumaare tumre prriitm tin ku kaal n khaate॥ rungi tumaarai laal bhe hai raam naam rsi maate॥1॥”
”prrbh saache setii rungi rungetii laal bhii mnu maarii॥ naank saachi vsii sohaagṇi pir siu prriiti piaarii॥” – ih laal rung naal holii buadh kheḍ rhii hai jis nuuun sohaagṇi khiaa jo aapṇe pir (muul/ghṭ aundrlii jot) naal prriit viach hai।
”guṇ haaru tai paaiaa rungu laalu bṇaaiaa tisu hbho kichhu suhundaa॥ jn naank dhunni suhaagṇi saaii jisu sungi bhtaaru vsundaa॥3॥” – buadh ne guṇaaṁ daa haar paaiaa te rung laali bṇaaiaa। dhunn hai uh budh jis ne pir naal ih guṇaaṁ de laal rung dii holii kheḍii hai।
kihṛaa siakh hai jihṛaa ih guṇaaṁ de mjiiṭh rung dii holii andin hii ghṭ viach kheḍ rhiaa?
”suuhaa rungu vikaaru hai kuntu n paaiaa jaai॥ isu lhde bilm n hovii runḍ baiṭhii duujai bhaai॥ muundh iaaṇii duunmṇii suuhai vesi luobhaai॥ sbdi schai rungu laalu kri bhai bhaai siigaaru bṇaai॥ naank sdaa sohaagṇii ji chlni stigur bhaai॥2॥” – runḍ hai budh jihṛii avguṇaaṁ mgr bhajdii। te sohaagṇ sbd viach, guṇaaṁ viach rungii buadh।
”sti bchn saadhuu khhi nit jphi gupaal॥ simri simri naank tre hri ke rung laal॥” – jis nai mn saadh liaa, vikaar kaabuu kr le uh hai saadh। ih saadh daa giaan de laal rung viach sdaa bhijiaa huundaa। ih auntriiv gl hai। is nuuun pṛrh ke naasunjh ptaa lage baahrii liiṛe pag aadii laal paauṇ lag jaaṇ।
”maaiaa rung birung khinai mhi jiu baadr kii chhaaiaa॥ se laal bhe guuṛai rungi raate jin gur mili hri hri gaaiaa॥3॥”
gurmti viach anekaaṁ paaṇ hn is giaan dii laalii de। rojsh asiiṁ pṛde suṇde haaṁ “hri kaa naamu dhiaai kai hohu hriaa bhaaii ॥” – ih hriaa rung vii auntriiv bhaav rakhdaa। ghṭ aundr dii hriaalii।
so holii taaṁ gurmukh roj kheḍdaa pr ih baahrii rungaaṁ vaalii nhiiṁ hai jihṛe snaan krn naal utr jaaṁde hn। gurmukh de hirde viach naam/sojhii daa guuṛaa mjiiṭh rung huundaa jo avguṇaaṁ nuuun luko diundaa te guṇaaṁ daa ruup dhaarṇ krdaa।
iadaaṁ hii divaalii gurmukh de ghṭ viach sdaa giaan daa diivaa baalṇaa hai। bsunt gurmukh de hirde viach hmesshaa guṇ hre krnaa hai। hri daa naam dhiaa ke naam daa buuṭaa hirde/ghṭ viach buadh ruupii dhrtii uate। suntokh/naam hai paaṇii jo hirde ghṭ dii dhrtii te paiṇaa “mti maataa suntokhu pitaa sri shj smaayu ॥”
gurmti vaalaa dushiraa uh hai jdoṁ ghṭ aundr raavṇ (mn – maaiaa mgr bhṭkdaa dhiaan) giaan dii laalii laike raam bṇdaa “nv rung laalu sej raavṇ aaiaa॥ jn naank pir dhn mili sukhu paaiaa॥”, “maaṇs jnmi hri paaiiai hri raavṇ veraa raam॥ gurmukhi milu sohaagṇii rungu hoi ghṇeraa raam॥”। jdoṁ mn rm jaaṁdaa guṇaaṁ vichh, raam bṇ jaaṁdaa udoṁ giaan daa diivaa ghṭ viach baal gurmukh diipmaalaa krdaa। ih gurmti raamaaiṇ hai। raam daa ghṭ/hirde viach aagmn। ih saare alunkaar baahrii udaahrṇ laike gurbaaṇii mnuakh nuuun guṇaaṁ dii sojhii (naam) de baare smjhaauṇ daa jtn krdii hai।
so baahrii tiuhaar mnaauṇ naa mnaauṇ naal adhiaatm jaaṁ dhrm daa koii laiṇaa deṇaa nhiiṁ। ih smaaj viach khusshhaalii paidaa kr skde pr siakh ne taaṁ saare tiuhaar ghṭ viach vii mnaauṇe hn। aaj de smeṁ viach jdoṁ lokaaṁ kol smaaṁ nhiiṁ, pṛosiiaaṁ naal risshtedaaraaṁ naal gl vii ghṭ huundii, ih sunsaarii tiuhaar hii hn jihṛe sshugl melaa, khusshhaalii daa saamaajik maahaul bṇaa diunde hn। adhiaatmik jaaṁ sach dhrm de tiuhaar hirde viach mnaauṇ lii koii khaas din, velaa jaaṁ vkht dii loṛ nhiiṁ huundii। bs buadh ne muul jot de giaan naal sungt krnii। naam dii khusshii de kheṛe taaṁ mnuakh de hirde viach hmesshaa melaa laa ke rakhde ne। khussh rho giaan lvo, giaan dii vichaar krke shij paidaa kro। saare hii mnuakhaaṁ viach eku prmesr dii hii jot hai। hukm naal ekaa krnaa hii ek mti hoṇaa hai। eke dii surt hii naam hai।
smaajik pakhoṁ siakh te khaalsaa phauj kii kaarṇaaṁ kaarṇ smaajik tiuhaar mnaauṁde aae hn jiveṁ phaujaaṁ daa joṛ meliaaṁ viach ikatr hoṇaa, lokaaṁ viach vichrnaa, vichrn dauraan prrchaar krnaa। jihṛe aakhde hn ke holaa, divaalii, dushiraa aadii saaḍe tiuhaar nhiiṁ hn te saanuuun nhiiṁ mnaauṇe chaahiide asl viach naa smaajik sdbhaavnaa nuuun munde hn, naa itihaas jaaṇde hn te naa uhnaaṁ nuuun siakhii baare kuajh ptaa।
Source: ਸਿੱਖੀ ਵਾਲੇ ਤਿਉਹਾਰ