Source: ਸੂਰਮਾ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਜੰਗ
Source: ਸੂਰਮਾ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਜੰਗ
gurmti suurmaa kis nuuun munndii hai? kii dessh, kaum, raaj lii mrn vaalaa gurmti anusaar suurmaa hai? bthere suurme bhaadr, yodhe, suurbiir hoe ne jihnaaṁ nuuun lok sshhiid munnde hn। pr gurmti kis nuuun suurmaa munndii hai ih vichaarn daa visshaa hai। siakh ne kihṛe raaj lii lṛnaa hai smjhṇ lii vekho “abhinaasii raaj te duniaavii raaj”।
gurmti daa phurmaan hai “naank so suuraa vriiaamu jini vichhu dusṭu ahunkrṇu maariaa॥” – bhaav suuraa uhii hai jis ne aapṇe aundroṁ ahunkaar vrge dusṭ (vikaar) maar le। mn maar ke guṇaaṁ nuuun muakh rakhiaa। “gurmukhi naamu saalaahi jnmu svaariaa॥”। ih suurme prrbh aap thaapdaa, prrbh suurmtii usnuuun saajdaa jo hri naam dhn (sojhii) daa vaapaarii hove। naam dhn nuuun smjhṇ lii vekho “naam, jp ate naam drriṛrh kiveṁ huundaa?”।“hri dhn ko vaapaarii puuraa॥ jishi nivaaje so jnu suuraa॥1॥”। sir (mai) gur (guṇaaṁ) nuuun bheṭ kre taaṁ isde bdle usnuuun naam dhn prraapt huundaa। gurmti vaalaa sachaa saudaa kii hai smjhṇ lii vekho “sachaa saudaa (sch vaapaar)”। jo mn nuuun maar dve uhii suuraa hai, suurtṇ ves viach uhii hai “mnuuaa jiitai hri milai tih suurtṇ ves॥” asiiṁ kevl niile baaṇe, hjuuriie, dumaale, kesrii pag, chiaṭe kurte pjaamiiaaṁ nuuun, baahrii bhekh nuuun hii suurme daa ves munn liaa। jitne bhgt hoe hn uhnaaṁ mn jiatiaa te siis (humai) gur (guṇaaṁ) nuuun bheṁṭ kiitaa hai। bhgtaaṁ daa ves kii sii? baahrii posshaak nhiiṁ giaan te sojhii nuuun ves munniaa hai gurmti ne। uhii suurmaa bhgtii sshuruu krdaa hai jo mn dii hoṁd nuuun khtm kr lve। “so surtaa so baisno so giaanii dhnvuntu॥ so suuraa kulvuntu soi jini bhjiaa bhgvuntu॥” bhjṇ daa arth gaauṇaa nhiiṁ huundaa, bhj daa arth huundaa giaan dii pchhaaṇ krke dhaarṇ kr laiṇaa। jdoṁ mn dii hoṁd giaan raahiiṁ khtm ho jaave, punch (uatm) chor (vikaar) kaabuu ho jaaṇ, mn aapṇii hoṁd nuuun munn ke mnu ho jaave taaṁ uhii hri hai raam hai। raam te hr baare jaanṇ lii vekho “hri” ate “gurmti viach raam”। ihu mnu raajaa suur sungrraami॥ ihu mnu nirbhu gurmukhi naami॥ maare punch apunai vsi kiie॥ humai grraasi iktu thaai kiie॥6॥”। mn kii hai? mn asl viach kujh nhiiṁ hai, jiiv ne bs dliadr daa, vikaaraaṁ daa dossh aapṇe uate naa laiṇ khaatr aage kiitaa hoiaa hai mn। mn baare jaanṇ lii vekho “mn, punch ate mnmukh”। asl viach ghṭ/buadh/hirde aundr koii phauj nhiiṁ baiṭhii। jiiv aap hii mn hai jdoṁ agiaantaa viach hai, jdoṁ giaan laike hriaa hai taaṁ hri, jdoṁ guṇaaṁ viach rmiaa he taaṁ aap hii raam hai। mn aap jot sruup hai pr bhualiaa bairaa, gurmti raahiiṁ chete krnaa hai “mn tuuun joti sruupu hai aapṇaa muulu pchhaaṇu॥ mn hri jii terai naali hai gurmtii rungu maaṇu॥” je saukhaa munn jaave ṭhiik nhiiṁ taaṁ mn naal hii jhgṛaa hai, philii jung hai। “jo jn luujhhi mnai siu se suure prdhaanaa॥ hri setii sdaa mili rhe jinii aapu pchhaanaa॥”, mn naal luujhṇaa (lṛnaa) kiveṁ hai? ih vii gurbaaṇii ne dasiaa hai “kaamu krrodhu ahunkaaru nivaare॥ tskr punch sbdi sunghaare॥ giaan khṛgu lai mn siu luujhai mnsaa mnhi smaaii he॥3॥”। lṛnaa bhgutii ne hai te bhgutii hai giaan khṛg। visthaar viach jaanṇ lii vekho “bhgutii kauṇ/kii hai ?”
jihṛe ih khi rhe ne ke kevl dsm baaṇii pṛrh ke viir rs mildaa uh dsm baaṇii toṁ aṇjaaṇ hn। asl viach viir rs khiunde kisnuuun hn isdaa uhnaaṁ nuuun nhiiṁ ptaa।
viir rs kii hai?
duniiaaṁ viach hr kone viach phaujii hai jo mrn maarn nuuun tiaar hai, guunḍe bdmaassh vii hn jo mrn maarn nuuun tiaar rhiunde hn, mrn toṁ kuaṭ khaaṇ toṁ ḍrde nhiiṁ। kuajh iho jihe vii hn jihnaaṁ nuuun mjbuurii viach sshstr chakṇe pe। fight or flight kaarṇ vii kii sshstr chak ke lṛde hn। jdoṁ toṁ duniiaaṁ bṇii hai jungaaṁ huundiiaaṁ aaiiaaṁ hn, huṇ taaṁ topaaṁ bundiikaaṁ te misaaiil naal duuroṁ vaar huunde, pr iak smeṁ hathaaṁ naal, tiir tlvaar naal lṛiaa jaaṁdaa sii। yuadh ik klaa sii, sikhṇii paiṁdii sii। pr kii ihnaaṁ nuuun gurbaaṇii suurme yodhe jaaṁ viir munndii hai?
“naank so suuraa vriiaamu jini vichhu dusṭu ahunkrṇu maariaa॥ gurmukhi naamu saalaahi jnmu svaariaa॥ aapi hoaa sdaa muktu sbhu kulu nistaariaa॥ sohni schi duaari naamu piaariaa॥ mnmukh mrhi ahunkaari mrṇu vigaaṛiaa॥ sbho vrtai hukmu kiaa krhi vichaariaa॥ aaphu duujai lgi khsmu visaariaa॥ naank binu naavai sbhu dukhu sukhu visaariaa॥1॥”
gurmti toṁ prraapt sojhii nuuun gurbaaṇii ne giaan mhaars munniaa hai, hri rs, raam raasaaiṇ baare vekho gurbaaṇii kii aakhdii hai “mnu bairaagii ghri vsai sch bhai raataa hoi॥ giaan mhaarsu bhogvai baahuṛi bhuukh n hoi॥ naank ihu mnu maari milu bhii phiri dukhu n hoi॥”, “saa mti nirml khiiat dhiir॥ raam rsaaiṇu piivt biir॥1॥”। ih giaan mhaars piiṇ vaalaa viir, jodhaa, suurmaa, vriaam uh hai jisne aundroṁ dusshṭ ahunkaar maariaa, vikaaraaṁ naal jung kiitii। je ih viir rs smjh aa jaave taaṁ ih dohaaṁ grrunthaaṁ viach smaaiaa hoiaa hai। jihṛaa ih aakhdaa hai ke maiṁ duujaa grrunth kiuṁ pṛrhaaṁ usnuuun philaa vii smjh nhiiṁ aaiaa। jo ih munndaa hai ke maiṁ duniaavii padhr te suurmaa haaṁ usnuuun gurmti vaalii viirtaa prraapt nhiiṁ ho skdii।
ih vii saare hii siakh jaaṇde hn te maaṇ naal pṛde hn ke “suuraa so phichaaniiai ju lrai diin ke het॥ purjaa purjaa kṭi mrai kbhuu n chhaaḍai khetu॥” – pr diin kii hai? khet kii hai? ih kise ne nhiiṁ smjhaaiaa bs aundaajaa hai ke diin bhaav dhrm te dhrm kii hai ptaa nhiiṁ। gurmti dhrm kis nuuun munndii hai smjhṇ lii vekho “dhrm”। gurbaaṇii viach drj hai “srb dhrm mhi srresṭ dhrmu॥hri ko naamu jpi nirml krmu॥”। diin uh hai jo prmesr srṇ viach aa jaave, jisnuuun smjh aa jaave ke vikaar tiaagṇe hn te prmesr rjaa, prmesr hukm, prmesr bhaaṇe naal ekaa krnaa hai ek mti hoṇaa hai। jo kevl naam (sojhii) dii aas rakhdaa hove। te khet hai jiathe mn naal, vikaaraaṁ naal jung huundii। ih aundruunii jung hai baahrlii jung nhiiṁ। “khetu ju maaṁḍio suurmaa ab juujhn ko daau॥” – jiiv nuuun ih ptaa lg jaave ke mn naal jung krnii hai, vikaar maarne hn।
”dovai trphaa upaai iku vrtiaa॥ bed baaṇii vrtaai aundri vaadu ghtiaa॥ prvirti nirvirti haaṭhaa dovai vichi dhrmu phirai raibaariaa॥ mnmukh kche kuuṛiaar tinੑii nihchu drgh haariaa॥ gurmtii sbdi suur hai kaamu krrodhu jinੑii maariaa॥ schai aundri mhli sbdi svaariaa॥ se bhgt tudhu bhaavde schai naai piaariaa॥ stiguru sevni aapṇaa tinੑaa viṭhu hu vaariaa॥5॥” – gurmtii bhaav gurmt raahiiṁ sbd nuuun smjhiaaṁ suurmaa hai।
ih taaṁ hrek siakh ne hii suṇiaa hai ke “jaa ku hri rungu laago isu jug mhi so khiiat hai suuraa॥ aatm jiṇai sgl vsi taa kai jaa kaa stiguru puuraa॥1॥” – jis nuuun hri daa rung lage bhaav hri de guṇ dhaarṇ ho jaaṇ “hri kaa naamu dhiaai kai hohu hriaa bhaaii॥” uhii is jug viach suurmaa hai। jug smjhṇ lii vekho “gurbaaṇii viach jug”। uhii suurmaa hai jisne aatm vas kr liaa। jisdiiaaṁ giaan iundrriiaaṁ kaabuu viach hn। vikaar kaabuu viach hn। stigur (sache de guṇ) puure hn। “suukhi araadhnu duukhi araadhnu bisrai n kaahuu beraa॥ naamu jpt koṭi suur ujaaraa binsai bhrmu aundheraa॥1॥” – naam (gurmti giaan dii sojhii) dukh viach, suakh viach jpt (pchhaaṇ) ke suurmaa aapṇe ghṭ viach naam daa ujiaaraa/chaanṇaa krdaa hai agiaantaa de hnere nuuun miṭaauṁdaa hai। ihii suurmaa mukt hai “suuru muktaa ssii muktaa brrhm giaanii alipaai॥”, “st suntokhii stiguru puuraa॥ gur kaa sbdu mne so suuraa॥ saachii drgh saachu nivaasaa maanai hukmu rjaaii he॥”
naam baare, vaapaar baare, raaj baare lekh hn। bintii hai ke uhnaaṁ nuuun pṛrh ke vichaar kiitii jaave taa hiiṁ aage gl smjh lage ke raaj jog kii hai gurmti viach। paatisshaah aakhde “jo isu maare soii suuraa॥ jo isu maare soii puuraa॥ jo isu maare tishi vḍiaaii॥ jo isu maare tis kaa dukhu jaaii॥1॥ aisaa koi ji dubidhaa maari gvaavai॥ ishi maari raaj jogu kmaavai॥1॥” – is bhaav dubidhaa nuuun jo gurmti giaan toṁ prraapt naam (sojhii) naal maar deve bhaav mukaa deve uhii puuraa hai, uhii suurmaa hai, use daa dukh jaaṇaa te ihii shij jog hai। “jin jaaniaa seii tre se suure se biir॥ naank tin blihaarṇai hri jpi utre tiir॥2॥”
gurbaaṇii krm dii thaaṁ hukm dii vichaardhaaraa hai। jiathe duniaavii dhrm krm (kunm/kise khaas kaarj nuuun) kiitiaaṁ muktii dii gl krde hn, uathe gurmti hukm, prmesr dyaa, usdaa krm (suhelii njshr/ndr), bhaaṇe dii vichaardhaaraa hai। gurmti daa phurmaan hai ke koii hiiṇ, koii chtur, koii muurkh jaa koii suurmaa nhiiṁ hai, jo ho rhiaa hai uh sb bhaaṇe viach hii ho rhiaa hai। jo akaal daa hukm hai uhii kise kmjor dikhṇ vaale toṁ suurmiaaṁ vaale kunm kraa laiṁdaa hai “naa ko chturu naahii ko muuṛaa॥ naa ko hiiṇu naahii ko suuraa॥ jitu ko laaiaa tit hii laagaa॥ so sevku naank jisu bhaagaa॥“, “ n koii suuru n koii hiiṇaa sbh prrgṭii joti tumੑaarii॥5॥”
humai kaarṇ hii paap puunn dii, surg nrk dii te maas de tiaagii hoṇ dii soch rakhdaa। paap puunn baare jaanṇ lii vekho “paap puunn (paap/punn)”। surg te nrk baare gurbaaṇii daa phurmaan vichaarn lii vekho “surg te nrk (Swarg te Narak)”। maas baare gurmti vichaar smjhṇ lii vekho “maas khaaṇaa (Eating Meat) ate jhṭkaa (Jhatka)”। humai daa bhriaa ahunkaar viach mnuakh aap hii aapṇe aap nuuun vaḍaa daanii, suurmaa, giaanii, punḍt, devtaa (deṇ vaalaa), daanii munn laiṁdaa hai, humai kaarṇ hii binaa giaan de hii paatisshaahii daave krii jaaṁdaa। humai kaarṇ hii maan apmaan, js apjs viach phsiaa। humai kaarṇ hii ḍrdaa vii bai aundroṁ kiuṁke vaḍe vaḍe daave taa kr laiṁdaa pr pher ardaasaaṁ kr kr puure hoṇ dii aas krdaa। humai hii sunsaa (sshunkaa) daa kaarṇ hai। “dev sunsai gaaṁṭhi n chhuuṭai॥ kaam krrodh maaiaa md mtsr in punchhu mili luuṭe॥1॥ rhaau॥ hm bḍ kbi kuliin hm punḍit hm jogii sunniaasii॥ giaanii gunii suur hm daate ih budhi kbhi n naasii॥2॥ khu rvidaas sbhai nhii smjhsi bhuuli pre jaise bure॥ mohi adhaaru naamu naaraain jiivn prraan dhn more॥” – te bhgt rvidaas jii aakhde saare bure hn, maiṁ taaṁ hukm smjh ke, naam (hukm dii sojhii) nuuun aadhaar bṇaa liaa hai।
bhaaii suurmaa taaṁ uhii hai jisne philii jung ghṭ aundr giaan khṛg naal mn naal lṛdiaaṁ jiat lii “soii chturu siaaṇaa punḍitu so suuraa so daanaaṁ॥ saadhsungi jini hri hri jpio naank so prvaanaa॥”। jisne mn jiat kiaa uh taaṁ jg jiat laiṁdaa “aaii punthii sgl jmaatii mni jiitai jgu jiitu॥”। jis ne siis (maiṁ/humai tiaag ke) gur (guṇaaṁ) nuuun smrpit kr diataa। saadh daa sung kiitaa। gurmti saadh kis nuuun munndii jaanṇ lii vekho “sungt, saadh sungt ate sti sungt”।
dsm baaṇii viach vii durgaa, gurmti dii dhaarṇii, giaan khṛg dhaarṇ kiitii hoii buadh (suchajii guṇvuntii miiraa) dii prrtiik hai jo durg (kile ruupii mn) viach vaas krke daitaaṁ/asuraaṁ (vikaaraaṁ) daa naas krdii hai। “ugvai suuru asur sunghaarai॥ uuchu dekhi sbdi biichaarai॥ uupri aadi aunti tihu loi॥ aape krai kthai suṇai soi॥” – bhaav dsm baaṇii viach, suurmaaṁ (khaalsaa/ naam toṁ sojhii prraapt kr chuakaa suurmaa) ihnaaṁ asuraaṁ, raaksshs, hriṇaakhs dusṭ jo bhiunn bhiunn ruup viach prrgṭ huunde uhnaaṁ naal devii (gurmti dii dhaarṇii buadh) dii lṛaaii daa vrṇn kthaa khaaṇiiaaṁ de ruup viach drsaaiaa giaa hai। saaḍaa dossh hai ke asiiṁ aadi baaṇii nuuun smjhṇ vichaarn toṁ philaaṁ hii dsm baaṇii nuuun binaaṁ pṛrhe smjhe te vichaare aapṇe aap nuuun siaaṇaa munn ke baaṇii te kiuntuu pruntuu krn lg pe। aapṇaa mn maariaa nhiiṁ te dsm baaṇii daa virodh krn lg pe।
so bhaaii baaṇii nuuun pṛrho vichaaro te smjho। philii jung aundrlii hai। gurmti vaalaa suurmaa bṇn lii jg jiatṇ lii aapṇe mn nuuun philaaṁ jiatṇaa hai। gurmti giaan toṁ sojhii laiṇii hai। vikaar kaabuu krne hn। asl viach asiiṁ aap kaabuu nhiiṁ kr skde naam (sojhii) prraaptii naal ho jaaṇe। ihii gurprrsaad hai। srbloh dii khṛg chak laiṇaa maaiaa ngrii viach bhaaveṁ suurmaa smjhiaa jaave pr drgaah viach mn jiatṇ vaale dii haajrii hoṇii। baaṇii pṛrho, smjho ate vichaaro।
Source: ਸੂਰਮਾ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਜੰਗ