Source: ਭੂਤ, ਪ੍ਰੇਤ, ਜਮ, ਧਰਮ ਰਾਇ ਅਤੇ ਦਰਗਾਹ
Source: ਭੂਤ, ਪ੍ਰੇਤ, ਜਮ, ਧਰਮ ਰਾਇ ਅਤੇ ਦਰਗਾਹ
kii mataaṁ prrchlit hn jihṛii surg nrk te paap puunn nuuun mundiaaṁ hn। uhnaaṁ daa khiṇaa hai ke jiiv de mrn toṁ baad koii jmduut aauṁde hn jo mnuakh dii aatmaa nuuun bunn ke lai jaaṁde hn te usde kiite kunmaaṁ daa lekhaa jokhaa dekh ke mnuakh nuuun nrk jaaṁ surg viach bhej diataa jaaṁdaa hai te je kise ne maaṛe krm kiite hoṇ taaṁ usnuuun nrk viach khaulde tel viach paaiaa jaaṁdaa hai te pher uh rhiundii duniiaa tk tkliiph ate sjaa jheldaa hai। je kise ne chunge kunm kiite hoṇ taaṁ surg viach sshhd te duad diiaaṁ ndiiaaṁ vgdiiaaṁ। apsraavaaṁ sevaa krdiiaaṁ, uathe rab naal mil ke kiirtn huundaa aadii। rab dii bhgtii iak paase laalch naal te duuje paase rhiundii duniiaaṁ tk sjaa de ḍr ate dhissht naal krvaauṁde hn te naal ih vii aakhde hn ke rab saariaaṁ naal prrem krdaa hai diaal hai। paakhḍii saadh, dhrm de ṭhekedaar bṇ pher ardaasaaṁ te daan naal rab kol pairvii kr ke maaphii dvaauṇ daa daaavaa vii krde hn। iathe tk ke surg dii gaarunṭii diunde hn। surg viach duadh sshhid dii ndiiaaṁ, huuraaṁ daa laalch diunde hn। aap rab de ejaiṁṭ hoṇ daa daaavaa vii krde hn bhaaveṁ aapṇaa kii bṇnaa kuajh vii ptaa naa hove। nrk jaaṇ de, bhuut pisaaj bṇn daa ḍr bhrde hn। lokaaṁ viach laabh-haanii, js-apjs jaaṁ jiivn-mrn daa ḍr paauṁde hn। dhrm daa dhundaa krde hn te lokaaṁ nuuun ardaasaaṁ raahiiṁ hii bhojn, maas, grrihsth jiivn chhaḍṇ naal hii muktii, surg te deh arogtaa dvaauṇ daa daaavaa krde ne te isnuuun bibek aakhde hn ihnaaṁ sb naal kevl pkhunḍ viach vaadhaa huundaa hai। gurmti pkhunḍ baare kii aakhdii hai smjhṇ lii vekho “siakhii ate pkhunḍ” ate “sshrdhaa, krm, tiirth te prmesr prraaptii” ate bibek smjhṇ lii vekho “gurmti viach bibek de arth kii hn?”। prrchaar ih ho rhiaa hai ke je tusiiṁ krm kaaṁḍ nhiiṁ kiite, puujaa paaṭh naa kiite, nitnem naa kiite, tṛke naa uaṭhe taaṁ rab ne naaraajsh ho jaaṇaa, jiveṁ rab nuuun ihnaaṁ dii loṛ hai। shii prrchaar krnaa sii ke tuhaanuuun giaan laiṇ lii sojhii laiṇ lii baaṇii pṛrhnii hai, pher ih mjbuurii nhiiṁ lagṇii sii, baaṇii toṁ bhlkaa ate aunmrrit velaa smjhṇ lii vekho “bhlkaa, aunmrrit velaa, rhiraas ate gurbaaṇii pṛrhn daa shii smaa“। aapṇe nij svaarth dii puurtii lii lokaaṁ toṁ ktl, aatm daah, aatm hatiaa krvaauṁde aae hn, beṭiiaa ate jnaaniiaaṁ dev daasiiaaṁ ate hor kii naamaaṁ hoṭh, muunḍe (sevaadaar), haathii ghoṛe, raaj, dhn daan viach laiṁde rhe hn। gurmti daa phurmaan hai “kunchn ke koṭ dtu krii bhu haivr gaivr daanu॥ bhuumi daanu guuaa ghṇii bhii auntri grbu gumaanu॥” gurmti ne daan kis nuuun munniaa hai smjhṇ lii vekho “diaa, daan, suntokh ate miaa“। lokaaṁ de hath pair te aung kaṭṇ te muktii milṇ daa daaavaa krde sii, gurmti viach paatisshaah aakhde “nimkh nimkh kri sriiru kṭaavai॥ tu bhii humai mailu n jaavai॥”। te kii dhrmaaṁ daa munnṇaa hai ke maaṛe kunmaaṁ krke mnuakh jaanvraaṁ dii jon viach bhṭkdaa rhiundaa hai। gurmti ihnaaṁ saariiaaṁ mn ghṛt dhaarnaavaaṁ nuuun rad krdii hai te prrem bhgtii ate aatm khoj daa updessh diundii hai। gurmti phlsphaa krm dii thaaṁ hukm dii vichaardhaaraa te chalṇ nuuun aakhdii hai। surg nrk rad kiite hn gurmti ne। aage vichaar krn toṁ philaaṁ, smjhṇ lii “surg te nrk (Swarg te Narak)” vekho ate gurmti paap te puunn kiveṁ rad krdii hai smjhṇ lii vekho “paap puunn (paap/punn)“। aaj dii vichaar hai, aslii bhuut prret kii hn baaṇii de aadhaar te। aao vichaarde haaṁ।
prret / pret
“puṛii॥ maaiaa mohu pretu hai kaamu krrodhu ahunkaaraa॥ eh jm kii sirkaar hai enੑaa upri jm kaa ḍunḍu kraaraa॥ mnmukh jm mgi paaiianiੑ jinੑ duujaa bhaau piaaraa॥ jm puri bdhe maariiani ko suṇai n puukaaraa॥ jis no krripaa kre tisu guru milai gurmukhi nistaaraa॥12॥” – maaiaa ate maaiaa diiaaṁ vstuuaaṁ naal moh rakhṇaa, laalch krnaa, vikaar prret hn। mn nuuun mukh rakhṇaa hii jm daa mgi (raah) hai। gurmti viach jm mn nuuun hii khiaa। koii bld te baiṭh ke aauṇ vaale prraaṇ kaḍ ke laike jaaṇ vaale dait nuuun jm nhiiṁ khiaa, prrmaaṇ “mn krhlaa vḍbhaagiiaa tuuun giaanu rtnu smaali॥ gur giaanu khṛgu hthi dhaariaa jmu maariaṛaa jmkaali॥7॥” – bhaav giaan khṛg naal jmu maariaṛaa bhaav maar deṇaa khtm kr deṇaa। mn ne agiaantaa khtm kr ke eke viach aauṇaa taaṁ mnu (munn) ho jaaṇaa। mn jmkaal hai giaan khṛg naal hii maariaa jaaṇaa “kaamu krrodhu ahunkaaru nivaare॥ tskr punch sbdi sunghaare॥ giaan khṛgu lai mn siu luujhai mnsaa mnhi smaaii he॥3॥”। naam (hukm dii sojhii) nuuun bhual jaaṇaa hii jm hai jm kii phaas he “raakhi lehu prrbhu krṇhaar jiia junt kri diaa॥ binu prrbh koi n rkhnhaaru mhaa bikṭ jm bhiaa॥ naank naamu n viisru kri apunii hri miaa॥”। gurmti viach maut jaaṁ mrn kii hai smjhṇ lii vekho “Death mrnaa kii hai”।
gurmti viach prret vii vrtiaa।
“raagu bhairu mhlaa 3॥ kli mhi prret jinੑii raamu n pchhaataa stjugi prm huns biichaarii॥ duaapuri trretai maaṇs vrthi virlai humai maarii॥1॥ kli mhi raam naami vḍiaaii॥ jugi jugi gurmukhi eko jaataa viṇu naavai mukti n paaii॥1॥ rhaau॥ hirdai naamu lkhai jnu saachaa gurmukhi munni vsaaii॥ aapi tre sgle kul taare jinii raam naami liv laaii॥2॥ meraa prrbhu hai guṇ kaa daataa avgṇ sbdi jlaae॥ jin mni vsiaa se jn sohe hirdai naamu vsaae॥3॥ ghru dru mhlu stiguruu dikhaaiaa rung siu rliiaa maaṇai॥ jo kichhu khai su bhlaa kri maanai naank naamu vkhaaṇai॥4॥6॥16॥“ – gurmti viach jihṛe prraaṇii nuuun raam daa hri daa ptaa nhiiṁ usnuuun prret dasiaa hai jo betaalaa hoiaa phirdaa he giaan daa aabhaav, giaan dii kmii, naam (sojhii) toṁ bihiin hai। raam baare jaanṇ lii vekho “gurmti viach raam”, “hri” ate jug kii hn jiveṁ stijug, kljug aadii। smjhṇ lii vekho “gurbaaṇii viach jug”।
jisnuuun sunsaar viach maaiaa, moh, kaam, krrodh ahunkaar rog lagaa uhii prret hai। klyug styug trretaa duaapr saaḍhe lii hmesshaa ne saaḍii smjh anusaar hai। je raam daa ptaa hai moh maayaa toṁ duur hai taaṁ uh styugii hai je phsiaa hai taaṁ klyugii । jisde hirde viach prmesshr prrem hai jo maayaa toṁ uapr hai guruu nuuun muakh rakhdaa hai uhii gurmukh piaaraa mukt hai nhiiṁ taaṁ jiuṁdaa hii prret hai। gurmti ne mn nuuun mukh rakhṇ vaale nuuun kii naamaaṁ naal sunbodhit krke smjhaauṇ dii kosshissh kiitii hai। jugaaṁ baare hor jaanṇ lii vekho “gurbaaṇii viach jug”।
bhuut
kii dhrmaaṁ viach prrchlit hai ke jihnaaṁ nuun muktii nhiiṁ mildii uh bhuut prret chuṛail aadii bṇ ke duniiaaṁ viach hii bhṭkde rhiunde hn। is sb nuuun gurmti ne rad kiitaa hai। gurmti de giaan te shii prrchaar de abhaav viach, agiaantaa ate ḍr de kaarṇ siakh vii ihii munn laiṁde hn। paiṁchkaaṁ, muktii dii ardaas, mrn toṁ baad kii triike de daan puunn saaḍe prrchaark vii krn nuuun aakhde hn। ih sb gurmti naa smjhṇ kaarn hai। gurmti daa phurmaan hai “je mirtk ku chundnu chṛaavai॥ us te khhu kvn phl paavai॥ je mirtk ku bisṭaa maahi rulaaii॥ taaṁ mirtk kaa kiaa ghṭi jaaii॥3॥”, jot taaṁ anaaht viach jaa lagii piachhoṁ loth daa jo mrjshii krii jaavo। khair svaal hai gurmti bhuut prret baare kii aakhdii। vichaarde haaṁ
”punch bhuut schi bhai rte joti schii mn maahi॥ naank augṇ viisre guri raakhe pti taahi॥” – punch huundaa hai uatm। punch uatm guṇaaṁ lii vii vrtiaa giaa hai, avguṇaaṁ vikaaraaṁ lii vii vrtiaa giaa hai। is punktii viach “punch bhuut” sb toṁ vaḍe vikaaraaṁ lii vrtiaa giaa hai। srresṭ vikaar। bhaav bhuut vikaaraaṁ nuuun hii aakhiaa giaa hai।
gurbaaṇii viach bhuut, bhuut kaal bhaav jo ho chuakiaa hai us lii vii vrtiaa ih smjhaauṇ lii ke jo ho giaa uh hukm daa vrtaaraa sii। prrmaaṇ “srb bhuut aapi vrtaaraa॥” – ‘srb bhuut’ bhaav jo vii ho giaa uh hukm daa vrtaaraa sii। hor vii prrmaaṇ milde hn “saar bhuut sti hri ko naau॥”, “srb bhuut ekai kri jaaniaa chuuke baad bibaadaa॥ khi kbiir mai puuraa paaiaa bhe raam prsaadaa॥”, “srb bhuut paarbrrhmu kri maaniaa hovaaṁ sgl renaarii॥2॥”
kbiir jii aakhde hn “kbiir jaa ghr saadh n seviiahi hri kii sevaa naahi॥ te ghr mrhṭ saarkhe bhuut bshi tin maahi॥192॥” – jihṛe hirde viach saadh (saadhiaa hoiaa mn) dii sevaa nhiiṁ uh ghr/ghṭ/hirdaa mrhṭ (jiathe murde saaṛde hn) us sthaan vaaṁg hai jiathe bhuut (agiaantaa/ vikaar) vsde hn। ih alunkaar hai। lokaaṁ nuuun gl smjhaauṇ lii kvitaa ruup viach duniaavii udaahrṇ laike gl smjhaaii jaaṁdii hai। pr asiiṁ kii vaar ghirii dasii gl smjhṇ dii thaaṁ udaahrṇ nuuun hii sch munn laiṁde haaṁ jiveṁ ihnaaṁ punktiiaaṁ nuuun pṛrh ke ho skdaa koii ih munnṇ lg pve ke msaaṇaaṁ viach bhuut rhiunde hn। koii sshunkaa naa rhe is lii saadh te saadh dii sevaa kii hai smjhṇ lii vekho “sungt, saadh sungt ate sti sungt”। jihnaaṁ nuuun giaan prraapt ho jaaṁdaa hai uhnaaṁ de bhuut prret bhaav vikaar kaabuu ho jaaṁde hn “gur aungd diiau nidhaanu akth kthaa giaanu punch bhuut bsi kiine jmt n trraas॥”।
dhrm raai
je surg nrk nhiiṁ hn, paap puunn nhiiṁ munndii gurbaaṇii taaṁ pher gurmti viach baar baar dhrm raai daa jo vrṇn hai uh kii hai? gurbaaṇii spsshṭ krdii hai “dhrm raai hai hri kaa kiiaa hri jn sevk neṛi n aavai॥ jo hri kaa piaaraa so sbhnaa kaa piaaraa hor ketii jhkhi jhkhi aavai jaavai॥” – dhrm raai ghṭ aundr baiṭhaa hri, raam aap hai। jiiv de ghṭ aundr hii giaan te aagiaantaa doveṁ vasde hn। agiaantaa daa ruup mn hai te giaan sojhii hri/raam hai। jdoṁ tk agiaantaa hai mn maaiaa vl bhajdaa hai। ihii dvait hai dubidhaa hai vichaaraaṁ dii “anek tiirth je jtn krai taa auntr kii humai kde n jaai॥ jisu nr kii dubidhaa n jaai dhrm raai tisu dei sjaai ॥3॥”। kbiir jii aakhde hn “kbiir mnu jaanai sbh baat jaant hii augnu krai॥ kaahe kii kuslaat haathi diipu kuue prai॥”, mn daa sochṇaa hii usde krm hn। mn nuuun ptaa hai ke shii kii hai glt kii hai pher aapṇe lekh aap likhdaa। dhrm raai do sshbdaaṁ daa mel hai। philaa dhrm – dhrm smjhṇ lii vekho “dhrm”, sunkhep viach dhrm hai “srb dhrm mhi srresṭ dhrmu॥hri ko naamu jpi nirml krmu॥” – bhaav hri daa naam (sojhii) jpṇaa (phichaan krnaa) hii srresṭ dhrm hai। raai jaaṁ raajaa huundaa jisdaa raaj chldaa raaj jaaṁ hukm taaṁ kevl akaal daa chldaa। is lii ghṭ aundrlii jot aap akaal ruup hai raajaa hai। gurbaaṇii viach jiathe vii dhrm raai dii vrto hoii hai uh alunkaar hai, lokaaṁ nuuun aam bhaasshaa viach sundessh deṇ daa triikaa hai। jm duut hn jihṛe maaiaa de piachhe bhajdiaaṁ mnuakh dukh, tkliiphsh, bhai bhogdaa hai “jisu nr kii dubidhaa n jaai dhrm raai tisu dei sjaai ॥3॥”। gurmti daa phurmaan hai ke jdoṁ gur (guṇaaṁ) ne agiaantaa, vikaar kaṭe taaṁ ih jmduut arth dukh, tklshiiphaaṁ ḍr laage nhiiṁ lgde। kii prrmaaṇ hn isde gurmti viach
”jb lgu jaanai mujh te kchhu hoi॥ tb is ku sukhu naahii koi॥ jb ih jaanai mai kichhu krtaa॥ tb lgu grbh joni mhi phirtaa॥ jb dhaarai kouu bairii miitu॥ tb lgu nihchlu naahii chiitu॥ jb lgu moh mgn sungi maai॥ tb lgu dhrm raai dei sjaai॥prrbh kirpaa te bundhn tuuṭai॥ gur prrsaadi naank hu chhuuṭai॥4॥”
”dhnvuntaa hoi kri grbaavai॥ trriṇ smaani kchhu sungi n jaavai॥ bhu lskr maanukh uupri kre aas॥ pl bhiitri taa kaa hoi binaas॥ sbh te aap jaanai blvuntu॥ khin mhi hoi jaai bhsmuntu॥ kisai n bdai aapi ahunkaarii॥ dhrm raai tisu kre khuaarii॥ gur prrsaadi jaa kaa miṭai abhimaanu॥ so jnu naank drgh prvaanu॥2॥”
je surg nrk kaṭe ne gurmti ne, paap puunn dii vichaar kaṭii hai gurmti ne pher svaal uṭhdaa ke drgaah kii hai? dphtr kii hai? dphtr islaam viach munniaaṁ jaaṁdaa hai ke mrn toṁ baad dphtr (alaah dii hjuurii) viach lekhaa pṛiaa jaaṁdaa jiathe phaislaa huundaa dojkh (nrk) jaaṁ junnt (surg) viach daakhlaa deṇaa। gurbaaṇii drgaah jaaṁ dphtr jiiv de ghṭ nuuun hirde nuuun hii munndii hai। jisne khsm pchhaaṇ liaa uh drgaah prraapt kr laiṁdaa hai। khsm pchhaaṇiaa jiuṁdaa hii jaadaa hai “jo kiinੑii krtaari saaii bhlii gl॥ jinੑii pchhaataa khsmu se drgaah ml॥” te gurmti taaṁ svaal krdii hai ke muktii mrn te kiveṁ mildii hai ih daso “beṇii khai sunhu re bhgthu mrn mukti kini paaii॥5॥”। bhgt taaṁ sriirk jiiṁdiaaṁ hii prmesr de eke viach huundaa hai mukt huundaa hai drgaah viach huundaa hai jdoṁ akaal dii jot nuuun aapṇe ghṭ viach hii prraapt kr laiṁdaa hai। “chaare agni nivaari mru gurmukhi hri jlu paai॥ auntri kmlu prrgaasiaa aunmrritu bhriaa aghaai॥ naank stguru miitu kri schu paavhi drgh jaai॥” – bhaav jdoṁ ghṭ aundrlii agn, vikaar te maaiaa dii iachhaa mr jaave taaṁ hri prraapt huundaa hai। jdoṁ stigur (sache daa, sti daa gur bhaav guṇ) miit ho jaave taaṁ drgaah prraapt huundii hai। ise duniiaaṁ viach rhiundiaaṁ “vichi duniiaa sev kmaaiiai॥ taa drgh baisṇu paaiiai॥ khu naank baah luḍaaiiai॥”। “gurmti hri liv ubre aliptu rhe srṇaai॥ onii chlṇu sdaa nihaaliaa hri khrchu liiaa pti paai॥ gurmukhi drgh munniiahi hri aapi le gli laai॥2॥gurmukhaa no punthu prgṭaa dri ṭhaak n koii paai॥ hri naamu slaahni naamu mni naami rhni liv laai॥ anhd dhunii dri vjde dri schai sobhaa paai॥3॥”
gurmukh sachii drgh guṇaaṁ de naal prrem piaar nuuun munnde hn “schii drgh munniiani gur kai prrem piaari॥” ate prrbh de simrn (chete rakhṇ nuuun yaad rakhṇ nuuun drgh munnde hn “prrbh kai simrni drgh maanii ॥” prrbh kauṇ? smjhṇ lii vekho “ṭhaakur ate prrbh”। gurmukh lii taaṁ sdaa drgaah hii hai usdaa ghṭ “ik rtii bilm n devnii vṇjaariaa mitrraa onii tkṛe paae haath॥ likhiaa aaiaa pkṛi chlaaiaa mnmukh sdaa duhele॥ jinii puuraa stiguru seviaa se drgh sdaa suhele॥ krm dhrtii sriiru jug auntri jo bovai so khaati॥ khu naank bhgt sohhi drvaare mnmukh sdaa bhvaati॥”। hri ghṭ aundr hii vsdaa hai is lii hri dii sshrn hii drgh hai “hri drgh te mukh ujle bhu sobhaa paaii॥”। “naai munniai pti uupjai saalaahii schu suutu॥ drgh aundri paaiiai tgu n tuuṭsi puut॥3॥” – naam munndiaaṁ, sach prraapt kiitiaaṁ drgh aundroṁ hii prraapt hoṇii।
”apjsu miṭai hovai jgi kiirti drgh baisṇu paaiiai॥ jm kii trraas naas hoi khin mhi sukh and setii ghri jaaiiai॥1॥”
”auntri guru aaraadhṇaa jihvaa jpi gur naau॥ netrrii stiguru pekhṇaa srrvṇii sunṇaa gur naau॥ stigur setii rtiaa drgh paaiiai ṭhaau॥khu naank kirpaa kre jis no eh vthu dei॥ jg mhi utm kaaḍhiiahi virle keii kei॥1॥”
”gurmukhi drgh jaaṇiiai piaare chlai kaarj saari॥4॥” – gurmukhi bhaav guṇaaṁ nuuun muakh rakhiaa drgh jaaṇiiai arth bṇdaa guṇaaṁ nuuun muakh rakhṇaa drgaah jaanṇaa hai।
”aapu tiaagi priiai nit srnii gur te paaiiai ehu nidhaanu॥ jnm mrṇ kii kṭiiai phaasii saachii drgh kaa niisaanu॥1॥”
kbiir saahib sache paatisshaah aakhde hn ke mnuakhaa jnm durlbh hai baar baar nhiiṁ mildaa, is lii is jnm viach hii naam (hukm dii sojhii) prraapt krnii hai “kbiir maans jnmu dulunbhu hai hoi n baarai baar॥ jiu bn phl paake bhui girhi bhuri n laaghi ḍaar॥30॥”
so bhaaii paap puunn, maan apmaan, laabh haanii, ḍr, vair virodh toṁ uapr uaṭh ke gurmti giaan toṁ naam (hukm dii sojhii), prremaa bhgtii prraapt kro। saarii kheḍ mn (agiaataa) dii rchii hoii hai। mn kiveṁ km krdaa te punch baare jaanṇ lii vekho “mn, punch ate mnmukh”। jdoṁ saanuuun gurmti toṁ ih smjh aa jaave ke “hukmai aundri sbhu ko baahri hukm n koi॥”, “jo hoaa hovt so jaanai॥prrbh apne kaa hukmu pchhaanai॥” taa vikaar kaabuu ho jaaṇe। ih chiuntaa nhiiṁ rhiṇii ke surg nrk hai jaaṁ nhiiṁ, bhuut prret huunde ke nhiiṁ। pher gl smjh aa jṇii te bhaav mn viach vs jaaṇaa ke “uuch apaar beaunt suaamii kuṇu jaaṇai guṇ tere॥ gaavte udhrhi suṇte udhrhi binshi paap ghnere॥ psuu pret mugdh ku taare paahn paari utaarai॥ naank daas terii srṇaaii sdaa sdaa blihaarai॥4॥”। baaṇii pṛrho smjho vichaaro te baaṇii daa bhaav mn viach vsaavo। gurmti giaan daa muul sundessh hukm ate bhrosaa hai। jis kol ih hoṇ usdii braabrii nhiiṁ kiitii jaa skdii। bhṭkdaa te ḍoldaa uhii hai jis kol dohaaṁ dii sojhii naa hove।