gurbaaṇii viach jug

hri jnm mrn bihiin ॥ ds chaar chaar prrbiin ॥

gurbaaṇii kii khi rhii hai chaar jugaaṁ baare, pothii saahib viach vaak hai, “gupte buujhhu jug chtuaare॥ ghṭi ghṭi vrtai udr mjhaare॥”, jiathe jug vrtde ne us thaaṁ daa hii nhiiṁ ptaa, ghṭ daa hii nhiiṁ ptaa vidvaanaaṁ te punḍitaaṁ nuuun, taaṁ udr mjhaare daa kii ptaa chalṇaa hai। aaj siakh vii pṛrh rhe ne pr smjhde nhiiṁ ke “krṇ kaarṇ prrbhu eku hai duusr naahii koi॥ naank tisu blihaarṇai jli thli mhiiali soi॥1॥” – je ek iak hii hai duujaa koii hai hii nhiiṁ taaṁ jl te thl do jgaa kiveṁ ho skdaa hai। ih smjhde hii nhiiṁ ke eku daa arth ekaa huundaa hai। smjhṇ lii vekho “ek, eku, ik, iku ate anek daa auntr”। gurbaaṇii aakhdii sch thltaaṁ aadi kaal toṁ sach hai, jugaaṁ toṁ baahr hai sch। sach hai te hmesshaa rhegaa। prmesr daa hukm, kaal, akaal, sdiich sach rhiundaa kde nhiiṁ bdldaa। jiiv aundrlii jot bhii sach hai te hmesshaa rhegii।

baahr taaṁ ohii suurj hai, ohii chund hai, ohii taare ne, baahr kiveṁ jug bdl jaaṇge, jug aundrlii avsthaa naal bdlde ne। snaatn mti daa munnṇaa hai ke sme naal jug (yug) bdlde ne bhaav lokaaṁ viach vikaar vadh jaaṁde ne pr ṭhagii krn vaale taaṁ hmesshaa rhe ne, chorii, ktl, maayaa khaatr duuje raajiaaṁ te hmle। kise dii dhii, bhaiṇ, jnaanii chak laiṇii taaṁ snaatn mti de stijug viach vii huunde rhe ne। devte khaauṇ vaale vii ih kunm krde rhe ne। asl gl ih hai ke sme naal vikaar viach vaadhaa nhiiṁ huundaa, agiaantaa ate mnmti naal huundaa hai। saare jug ghṭ bhiitr hii vrtde hn। jis mnuakh viach vikaar nhiiṁ uh sdaa hii stijug maaṇdaa hai। punchm paatisshaah kii khiunde ne, “ik ghṛii n milte taa klijugu hotaa॥”, bhaav je iak ghṛii dhiaan naam (sojhii) toṁ hṭiaa te aundr kljug ho jaaṇaa, taaṁ isdaa mtlb philaaṁ stijug sii hirde viach te maaiaa, agiaantaa toṁ dhiaan hṭiaa hai। ih gal khi rhe ne paatisshaah ke je punḍit de dase klijug viach naank paatisshaah daa jnm hoiaa hai taaṁ phir taaṁ sdaa klijug rhiṇaa chaahiidaa hai, pr punchm paatisshaah khiunde ne ke je iak ghṛii vichhṛ jaavaaṁ taaṁ klijug huundaa hai nhiiṁ taaṁ bhgt daa taaṁ hr vele hii stijug rhiundaa hai। ihnaaṁ punḍitaaṁ nuuun, vidvaanaaṁ nuuun giaan nhiiṁ hai, jis hirde sshbd guruu prrgṭ hai othe stijug hai। jiathe klpnaa daa vaasaa hai othe klijug hai, klpnaa taaṁ trrikuṭii mn dii paidaavaar hai। sshbd guruu taaṁ dhur kii baaṇii hai, aapṇe aap aauṁdii hai, klpnaa mn paidaa krdaa hai। “ds chaar chaar prrbiin॥”, chaare bedaaṁ daa giaan hai gurbaaṇii।

gurmukh huundaa hai prrbiin, chaare jug chaar bed daa shii shii giaan huundaa hai। hri nuuun, puurn brrhm nuuun, dse dvaaraaṁ daa giaan nipuunn huundaa hai।mjaal hai mn kise dvaare baahr dauṛe, puuraa giaan jdoṁ huundaa hai। chaar jugaaṁ dii vichaar srvaibhung lphjsh naal juṛii hai, saibhun koii lphjsh nhiiṁ huundaa, srvaibhun sii। hst likhit srupaaṁ viach lṭkaan maatrraa sii jo hath naal likhiiaaṁ jaa skdiiaaṁ hn pr chhaape te kunmpyuuṭr vaale phoṁṭs te chhpaaii viach likhṇaa te chhaapṇaa sunmbhv nhiiṁ। is lii bhut saare sshbd bdl diate। srvaibhung nuuun vii bdl ke saibhun bṇaa diataa, srvaibhun iak guṇ hai। chaahe avguṇ khi lvo kiuṁki ese krke jnm hoiaa, brrhm jaaṁ hri khud nuuun bhung kr skdaa hai, sachkhunḍ daa hukm srb sshktiimaan hai, othoṁ daa aunssh hoṇ krke ih guṇ aatmaa viach vii hai, pr is nuuun raas nhiiṁ aauṁdaa, “paai kuhaaṛaa maariaa gaaphli apunai haathi॥”, iachhaa paidaa kr lii, te sachkhunḍ bhaav stijug vichoṁ kaḍh diataa, philaaṁ iak sii, hri sii, juṛiaa sii, smaaiaa sii, tiṛ giaa, iachhaa paidaa kr lii, mn alag ho giaa, ih trretaa hai “trretai dhrm klaa ik chuukii॥ tiini chrṇ ik dubidhaa suukii॥ gurmukhi hovai su saachu vkhaaṇai mnmukhi pchai avaaii he॥6॥”, dhrm klaa kii hai? gurbaaṇii dhrm kevl hri de naal nuuun jpṇ (phichaanṇ) nuuun munndii hai “srb dhrm mhi srresṭ dhrmu॥ hri ko naamu jpi nirml krmu॥” pher is giaan nuuun gvaa laiṇ nuuun gurmti trretaa munndii hai, sachkhunḍ toṁ baahr aauṇaa munndii hai। khunḍ smjhṇ lii vekho “khunḍ, bhunḍ ate bhaaṁḍaa“। pher grbh viach, duaapr viach aa giaa te jnm laike “liv chhuṭkii lagii trrisshnaa॥”, grbh viach liv lagii hoii sii, jnm toṁ baad ṭuaṭ gii, klyug hii klyug, klpnaa hii klpnaa, mr ke pher trretaa, duaapr te kljug, jnm mrn daa chakr udoṁ tak chaldaa hai jd tak iak nhiiṁ huundaa, mn te chiat juṛ ke iak nhiiṁ huunde te hukm naal ekaa nhiiṁ huundaa। pher jdoṁ prmesr gur (guṇ) de deve taaṁ stijug ho jaaṁdaa “klijugu udhaariaa gurdev॥”। klijug viach hor koii puunn nhiiṁ hai kevl gobiund de guṇ gaauṇaa hii puunn hai “kli mhi eho puunnu guṇ goviund gaahi॥”। paap puunn baare jaanṇ lii vekho “paap puunn”। je iak hovegaa, taaṁ sachkhunḍ viach, jdoṁ suntokh viach hai taaṁ stijug hai। othoṁ pher je svai bhung kr baiṭhiaa taaṁ pher jnm, svai bhung daa guṇ hmesshaaṁ hai।

svaal paidaa huundaa hai ki aisii gltii kiuṁ, huṇ sirsshṭii hai, tṛph rhe kroṛaaṁ jiiv dikhde hn, pr jdoṁ oh ik suunn toṁ shij viach aaiaa sii, udoṁ dekhṇ nuuun kujh vii nhiiṁ sii, koii sirsshṭii nhiiṁ sii udoṁ। odoṁ hii gltii hoii, td toṁ hii asiiṁ vii bhṭk rhe haaṁ, ih ne chaar avsthaavaaṁ, chaar jug, jd tak sachkhunḍ viach saabt hai, hri jnm mrn bihiin hai prmesr de hukm naal eke viach hai, bibek buadh hai taaṁ stijug hai। jdoṁ iachhaa hai pr puurii krn lii sriir nhiiṁ taaṁ trretaa hai। jdoṁ maataa de grbh viach sriir bṇaa rhiaa hai urdh (puaṭhaa) tp maaiaa daa kr rhiaa hai taaṁ duaapr hai।

”naank meru sriir kaa iku rthu iku rthvaahu॥ jugu jugu pheri vṭaaiiahi giaanii bujhhi taahi॥ stjugi rthu suntokh kaa dhrmu agai rthvaahu॥ trretai rthu jtai kaa joru agai rthvaahu॥ duaapuri rthu tpai kaa stu agai rthvaahu॥ kljugi rthu agni kaa kuuṛu agai rthvaahu॥1॥” – bhaav meru – jiveṁ sumer prbt, insaan daa sriir sb toṁ uachaa jnm hai jis viach buadh dii avsthaa sb toṁ uachii hai। is viach rthvaaru aatm raam jot sb toṁ uachaa hai। jug jug pher vṭaaiie daa arth saare jug ise jnm viach hukm de kaarṇ bdlne। saare juag naal naal hii ne, jnm toṁ philaaṁ muktii vele jaa khi lvo jdoṁ hje suakhsaagr viach hai taaṁ stjug hai jiveṁ “arbd nrbd dhuundhuukaaraa॥ dhrṇi n ggnaa hukmu apaaraa॥ naa dinu raini n chundu n suurju suunn smaadhi lgaaidaa”। je maaiaa dii aag viach phsiaa taaṁ kljug। trretaa je jot kol hje sriir nhiiṁ hai। duaapuri je maat grb viach hai urdh tap kr rihaa duuaa tap kr rihaa maaiaa daa puaṭhaa tap kr maaiaa daa sriir bṇaa rihaa ihii gurmukh ne buujhṇaa। “aadi schu” – jug toṁ philaaṁ vii sti (prmesr) hai “jugaadi schu” jdoṁ jug dii hoṁd sshuruu huundii। sriir viach klpnaa vs hai taaṁ klijug hai। ih chakr puaṭhaa chlaauṇaa paiṁdaa hai, grbh vrgii avsthaa mn chit iak krnaa hai ate hukm naal ekaa krnaa taaṁ ds chaar chaar prrbiin ho jaaṇaa। sriir daa moh tiaag sriir naaloṁ ṭuaṭṇaa trretaa hai। sshbd guruu naal mel ho giaa, hri daa naam (sojhii) chete rakh ke dhiaan viach rakh ke hriaa ho giaa, hri ho ke hri naam sshbd guruu viach smaa giaa taaṁ jnm mrn bihiin hri hai। ihii stijug hai, stijug sachkhunḍ dii avsthaa hai, sachkhunḍ hmesshaa rhiundaa hai, aje vii hai, sachkhunḍ daa hukm hii sshbd guruu hai, srrisshṭii chlaa rhiaa hai।

“jn naank naamu dhiaaiaa hri rkhṇhaaraa॥3॥ hri jugu jugu bhgt upaaiaa paij rkhdaa aaiaa raam raaje॥ hrṇaakhsu dusṭu hri maariaa prrhlaadu traaiaa॥ ahunkaariiaa niundkaa piṭhi dei naamdeu mukhi laaiaa॥ jn naank aisaa hri seviaa aunti le chhḍaaiaa॥” – bhaav naank paatisshaah aapṇe aap nuuun jn aakh rhe hn, hri ke jn jihnaaṁ ne hri dhiaaiaa (dhiaan viach rakhiaa) hai kiuṁke hri hii rakhṇhaaraa hai jisne hri jug, bhaaveṁ auntriiv giaan dii avsthaa hove jaaṁ baahrii munne jaaṇ vaale sme viach aapṇaa giaan de ke aapṇe bhgtaaṁ dii paij rakhii hai। kthaa khaaṇiiaaṁ viach hrṇaakhs kise ssher de muuunh te insaan de sshriir vaale dait nuuun munniaa hai pr gurmti hrṇaakhs mn nuuun munndii hai “durmti hrṇaakhsu duraachaarii॥(224)”। mn de mrn toṁ binaa bhgtii sshuruu hii nhiiṁ huundii “mn maare binu bhgti n hoii॥”। gurbaaṇii daa phurmaan hai ke jisnuuun hri daa rung lage bhaav giaan prraapt ho jaave, guṇ prraapt bo jaaṇ, naam (sojhii) mil jaave te mn maar lve, mn naal jhuujhe uhii suurmaa hai “jaa ku hri rungu laago isu jug mhi so khiiat hai suuraa॥”। kujh log svere uaṭhṇ nuuun mn maarnaa munnde hn, kise gl daa jii naa krdaa hove, pr dr viach bundhn viach krn nuuun mn maarnaa munnde hn pr gurmti agiaantaa daa, vikaaraaṁ de khtm ho jaaṇ nuuun mn daa mrnaa munndii hai। mn udoṁ mrdaa hai jdoṁ naam (sojhii) prraapt ho haave, hukm daa bhaaṇe daa giaan ho jaave। iak vaarii mr jaave taaṁ dubaaraa paidaa nhiiṁ huundaa। mn dii thaaṁ ghṭ viach hri daa, raam daa raaj ho jaaṁdaa hai jo aunti (durmti de aunt duaaraa) shaaii huundaa hai। is nuuun prrchaark jiivn daa aunt prrchaarde hn pr gurmti jiiv daa mrn nhiiṁ munndii “nh kichhu jnmai nh kichhu mrai॥ aapn chlitu aap hii krai॥ aavnu jaavnu drrisṭi andrrisṭi॥ aagiaakaarii dhaarii sbh srrisṭi॥”। sriir taaṁ kevlnjot daa kpṛaa hai jo duniiaa aundr chhaḍ ke jaaṇaa hai “kpṛu ruupu suhaavṇaa chhḍi duniiaa aundri jaavṇaa॥”। jiivn mrn baare gurmti updessh smjhṇ lii pṛrho “Death mrnaa kii hai”। is gl daa vii dhiaan rhe ke “aunti” viach “t” nuuun sihaarii lagṇ kaarṇ isdaa arth bdl jaaṁdaa hai aunt duaaraa ho jaaṁdaa hai। gurmti viaakrṇ de kujh niiam hn jihnaaṁ nuuun smjhṇ lii vekho “grammer”।

so bhaaii gurbaaṇii nuuun pṛrho, smjho, vichaaro। saare bhgt, saare guru saahibaanaaṁ nuuun sachkhunḍ daa stijug daa ptaa sii, ih saare sti jugii jiiv hii sn jihnaaṁ raam naam (sojhii), raam daa, hri daa, hukm daa giaan laike stijug ghṭ aundr hii prrgṭ kiitaa te maaṇiaa। raam baare jaanṇ lii vekho “gurmti viach raam” ate hri baare jaanṇ lii vekho “hri”।

”kli mhi prret jinੑii raamu n pchhaataa stjugi prm huns biichaarii॥ duaapuri trretai maaṇs vrthi virlai humai maarii॥1॥ kli mhi raam naami vḍiaaii॥ jugi jugi gurmukhi eko jaataa viṇu naavai mukti n paaii॥1॥ rhaau॥ hirdai naamu lkhai jnu saachaa gurmukhi munni vsaaii॥ aapi tre sgle kul taare jinii raam naami liv laaii॥2॥ meraa prrbhu hai guṇ kaa daataa avgṇ sbdi jlaae॥ jin mni vsiaa se jn sohe hirdai naamu vsaae॥3॥ ghru dru mhlu stiguruu dikhaaiaa rung siu rliiaa maaṇai॥ jo kichhu khai su bhlaa kri maanai naank naamu vkhaaṇai॥4॥6॥16॥“

Source: ਗੁਰਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਜੁਗ