bundii chhoṛu, diivaa ate diivaalii

“jgu bundii mukte hu maarii॥ jgi giaanii virlaa aachaarii॥ jgi punḍitu virlaa viichaarii॥ binu stiguru bheṭe sbh phirai ahunkaarii॥6॥( m 1, raagu aasaa, 413)” – bhaav jg bundii hai te mukt humai maar ke hoṇaa। jg iach iho jihaa punḍt virlaa hai jo is dii vichaar kre। te sache de guṇaaṁ nuuun smrpit hoe binaa saare hii ahunkaar viach phir rhe hn।

humai daa bundhn hai humai maar ke mukt hoṇ dii gl huundii। guru arjn dev paatisshaah jii ne taaṁ ihii khiaa। “gii bhoṛu bundii chhoṛu nirunkaaru dukhdaarii॥ krmu n jaaṇaa dhrmu n jaaṇaa lobhii maaiaadhaarii॥ naamu prio bhgtu goviund kaa ih raakhhu paij tumaarii॥1॥” – saahib bundii chhoṛ hai pr saahib kauṇ। gurmukh lii dhrm kii hai smjhṇ lii vekho “dhrm”। gurmti viachoṁ saahib dii pchhaaṇ huundii। saahib ghṭ ghṭ viach vsdaa jot sruup naam/giaan daa chaanṇaa hai “tuu ghṭi ghṭi iku vrtdaa schu saahib chltai॥”। ihii saahib hai jisne bundhn mukt krnaa “bundhn kaaṭi kre mnu nirmlu puurn purkhu bidhaataa॥”। bundhn hn vikaar। ahunkaar vaalii buadh “ahunbudhi suchi krm kri ih bundhn bundhaanii॥”। puuraa sshbd dhiaan naal pṛrh ke vichaaro।

gii bhoṛu bundii chhoṛu nirunkaaru dukhdaarii॥ krmu n jaaṇaa dhrmu n jaaṇaa lobhii maaiaadhaarii॥ naamu prio bhgtu goviund kaa ih raakhhu paij tumaarii॥1॥ hri jiiu nimaaṇiaa tuu maaṇu॥ nichiijiaa chiij kre meraa goviundu terii kudrti ku kurbaaṇu॥ rhaau॥ jaisaa baalku bhaai subhaaii lkh apraadh kmaavai॥ kri updesu jhiṛke bhu bhaatii bhuṛi pitaa gli laavai॥ pichhle auguṇ bkhsi le prrbhu aagai maargi paavai॥2॥ hri auntrjaamii sbh bidhi jaaṇai taa kisu phi aakhi suṇaaiiai॥ khṇai kthni n bhiijai gobiundu hri bhaavai paij rkhaaiiai॥ avr oṭ mai sglii dekhii ik terii oṭ rhaaiiai॥3॥ hoi diaalu kirpaalu prrbhu ṭhaakuru aape suṇai benuntii॥ puuraa stguru meli milaavai sbh chuukai mn kii chiuntii॥ hri hri naamu avkhdu mukhi paaiaa jn naank sukhi vsuntii॥4॥12॥62॥( m 5, raagu sorṭhi, 624-625) – punjveṁ paatisshaah daa ih sshbd saahib lii hai। saahib jo jiiv nuuun vikaaraaṁ de bundn toṁ mukt krdaa hai। jiiv de ghṭ viach baiṭhaa hri/raam/ṭhaakur/prrbh/saahib bundii chhoṛ hai। saare bhgt saare guru saahib aap jot sruup hn te saanuuun ih giaan de rhe ne ke saahib guṇaaṁ naal kiveṁ juṛnaa daa, bundhn toṁ muktii daa maarg ds rhe ne is lii saare hii bundii chhoṛ hn vekhiaa jaave taaṁ। “prrbh jii tuu mero sukhdaataa॥ bundhn kaaṭi kre mnu nirmlu puurn purkhu bidhaataa॥”। saare guru saahibaaṁ ne bhgtaaṁ ne anekaaṁ de bundhn hr roj hii baaṇii raahiiṁ kaṭe hn। sojhii de ke।

khusshii kihṛe din dii mnaauṇii hai gursiakh ne, kihṛaa din suhaavnaa hai?

“naank soii dinsu suhaavṛaa jitu prrbhu aavai chiti॥ jitu dini visrai paarbrrhmu phiṭu bhlerii ruti॥1॥”। je bhgtii velaa vkht vichaar ke smaaṁ dekh ke, din dekh ke kriie taaṁ uh bhgtii nhiiṁ munndii gurmti “je velaa vkhtu viichaariiai taa kitu velaa bhgti hoi॥ andinu naame rtiaa sche schii soi॥ iku tilu piaaraa visrai bhgti kinehii hoi॥ mnu tnu siitlu saach siu saasu n birthaa koi॥1॥” – so hri velaa hii giaan daa diivaa ghṭ viach baalṇ vaalaa hoṇaa chaahiidaa hai। ih jot ghṭ viach hmesshaa bldii rakhṇii hai।

gurmti daa diivaa

baahr diivaa taaṁ saare hii baal laiṁde hn। gurmukhi daa diivaa taa naam hai te us viach aapṇe saare duakh paa ke smrpit krke hukm dii sojhii dii rosshnii krdaa hai “diivaa meraa eku naamu dukhu vichi paaiaa telu॥ uni chaanṇi ohu sokhiaa chuukaa jm siu melu॥1॥”। ek naam smjhṇ lii vekho “ek, eku, ik, iku ate anek daa auntr”, naam smjhṇ lii vekho “naam, jp ate naam drriṛrh kiveṁ huundaa?”

naam (giaan/sojhii) hii diivaa hai, naam hii is diive viach baatii vii hai te naam daa hii chaanṇaa bhvn (ghṭ/hirde) viach hoṇaa “naamu teraa diivaa naamu tero baatii naamu tero telu le maahi psaare॥ naam tere kii joti lgaaii bhio ujiaaro bhvn sglaare॥” is diive naal hii ghṭ aundr dii mail, agiaantaa daa humai, moh bhrm te bhai daa hneraa duur hoṇaa “diivaa blai aundheraa jaai॥”।

aundheraa kii hai jisnuuun giaan de diive ne rausshn krnaa?

aundheraa hai agiaan, vikaar, humai। prrmaaṇ “gur giaanu prrchunḍu blaaiaa agiaanu aundheraa jaai ॥2॥”, “maaṇu taaṇu tji mohu aundheraa॥”, “agiaanu aundheraa binsi binaasio ghri vstu lhii mn jaage ॥3॥”, “agiaan aundheraa miṭi giaa gur giaanu diipaaio ॥2॥”, “duukhu aundheraa ghr te miṭio ॥”, “giaan rtnu bliaa ghṭi chaanṇu agiaanu aundheraa jaai ॥1॥”, “agiaanu aundheraa kṭiaa gur giaanu ghṭi bliaa॥”

”gur sevaa te mnu nirmlu hovai agiaanu aundheraa jaai॥”, te gur dii sevaa hai “gur kii sevaa sbdu viichaaru॥” ate “gur kaa sbdu shji viichaaru॥”

ihii gurmukh dii divaalii hai jo hr vele hr sme rhiṇii kise iak khaas din dii muhtaaj nhiiṁ “aape ndri kre jaa soi॥ gurmukhi virlaa buujhai koi॥ titu ghṭi diivaa nihchlu hoi॥ paaṇii mrai n bujhaaiaa jaai॥ aisaa diivaa niiri traai॥3॥”। ise naam de diive naal prrbh daa aḍol aasṇ ghṭ viach disdaa “ḍolai vaau n vḍaa hoi॥ jaapai jiu siunghaasṇi loi॥ khtrrii brraahmṇu suudu ki vaisu॥ nirti n paaiiaa gṇii shuns॥ aisaa diivaa baale koi॥ naank so paarungti hoi॥”। ih diivaa gur (guṇ) dii siakhiaa toṁ blṇaa, hukm dii sojhii prraapt kr ke “gur saakhii joti jgaai diivaa baaliaa॥ mnmukh viṇu naavai kuuṛiaar phirhi betaaliaa॥”।

“chaare kuunḍaa dekhi aundru bhaaliaa॥ schai purkhi alkhi sirji nihaaliaa॥ ujhṛi bhule raah guri vekhaaliaa॥ stigur sche vaahu schu smaaliaa॥ paaiaa rtnu ghraahu diivaa baaliaa॥ schai sbdi slaahi sukhiie sch vaaliaa॥ niḍriaa ḍru lgi grbi si gaaliaa॥ naavhu bhulaa jgu phirai betaaliaa॥” – divaalii te baahr diivaa baalde rhe pr paatisshaah aakhde saare paase labh ke diivaa taaṁ “aundr” hii ghṭ viach, nij ghr, hirde viach hii miliaa। is diive viach tel duakh daa paiṇaa, naam (sojhii) daa paiṇaa, hukm nuuun smrpṇ daa paiṇaa। “pothii puraaṇ kmaaiiai॥ bhu vṭii itu tni paaiiai॥ schu buujhṇu aaṇi jlaaiiai॥2॥ ihu telu diivaa iu jlai॥ kri chaanṇu saahib tu milai॥1॥”

so bhaaii diive baalo, aatisshbaajii kro, miṭhaaii vii vunḍo pr ih naa bhul jaaṇaa ke gurmukh lii divaalii kii hai te gurmukh ih divaalii kiveṁ mnaauṁde hn। ghṭ aundr vii giaan daa diivaa baalṇaa naa bhual jaaṇaa। kbiir jii de bol hn (pr gurbaaṇii viach drj nhiiṁ hn) ke “kbiir sdaa divaalii sunt kii, aaṭho phr aanund। aklmtaa koro upjaa, gine iundrr ko runk।”

Source: ਬੰਦੀ ਛੋੜੁ, ਦੀਵਾ ਅਤੇ ਦੀਵਾਲੀ