Source: ਮੂਰਖ ਸਿਆਣਾ

muurkh siaaṇaa

muurkh kauṇ hai te kauṇ siaaṇaa? aksr kise naal ashmtii hove usnuuun muurkh aakh diataa jaaṁdaa hai। jiathe trk naa krnaa hove jaaṁ vichaar naa milde hoṇ iak duuje dii gl nuuun kaṭṇ lii muurkh aakh diunde hn। jiveṁ maas baare gurmti toṁ vichaar krn dii thaaṁ aapṇii gl mnvaaṇii hove dhake naal taaṁ ih punktii daa hvaalaa de ke gl vii nhiiṁ krde “maasu maasu kri muurkhu jhgṛe giaanu dhiaanu nhii jaaṇai॥” bhaaveṁ giaan daa dhiaan aap vii naa krde hoṇ। aaj daa muadaa gurmti aadhaar te ih ptaa krn daa hai kauṇ muurkh hai ate kauṇ siaaṇaa hai।aaj daa muadaa maas nhiiṁ hai pr je kise ne maas baare gurmti kii aakhdii hai pṛrhnaa hove taaṁ vekh skdaa hai “maas khaaṇaa (Eating Meat) ate jhṭkaa (Jhatka)”। muurkh baare gurbaaṇii aakhdii

“naa ko pṛiaa punḍitu biinaa naa ko muurkhu mundaa॥ bundii aundri siphti kraae taa ku khiiai bundaa॥”

“muurkhu siaaṇaa eku hai ek joti dui naau॥”

“hu vichi muurkhu hu vichi siaaṇaa॥ mokh mukti kii saar n jaaṇaa॥”

”ehu mno muurkhu lobhiiaa lobhe lgaa loubhaanu॥”

”auntri brrhmu n chiinii mni muurkhu gaavaaru॥”

”tere guṇ bhute mai eku n jaaṇiaa mai muurkh kichhu diijai॥ prrṇvti naank suṇi mere saahibaa ḍubdaa pthru liijai॥”

”so miliaa ji hri mni bhaaiaa॥ so bhuulaa ji prrbhuu bhulaaiaa॥ nh aaphu muurkhu giaanii॥ ji kraavai su naamu vkhaanii॥ teraa auntu n paaraavaaraa॥ jn naank sd blihaaraa॥”

”jiia junt sbhi tis de sbhnaa kaa soii॥ mundaa kis no aakhiiai je duujaa hoii॥4॥” – saariaaṁ viach ek prmesr dii jot hai। mundaa taaṁ kise nuuun aakhiie je koii duujaa hove।

mn dii mti (agiaantaa) viach aapṇe vikaaraaṁ mgr aapṇii soch nuuun rakhṇ vaalaa muurkh hai। je aatm giaan naa lve, adhiaatmik sojhii naa hove taaṁ mn muurkh hai। huṇ sochṇ vaalii gl hai ke is ksvaṭii te kauṇ khraa utrdaa hai। je giaan naa lve, lobh laalch viach phsiaa hai, bhaaveṁ duniaavii pṛrhaaii kiunnii vii kiitii hove gurmti aadhaar te muurkh hii rhuu। iak duuje nuuun muurkh aakhṇ dii thaaṁ je gurmti giaan lve taaṁ kite siaaṇp hove naam prraapt kiitiaaṁ। baakii je sunsaarii padhr te aakhde “shs siaaṇpaa lkh hohi t ik n chlai naali॥”।

maiṁ merii terii dii soch vaalaa muurkh hai। vekho maiṁ, meraa, teraa, vyktiigt, viaapk kii hai?”। je krtaar, krnehaar nuuun visaar diataa taaṁ muurkh hai gvaar hai “hm kiiaa hm krhge hm muurkh gaavaar॥krṇai vaalaa visriaa duujai bhaai piaaru॥ maaiaa jevḍu dukhu nhii sbhi bhvi thke sunsaaru॥ gurmtii sukhu paaiiai schu naamu ur dhaari॥3॥” – aapṇe aap nuuun krtaa munnii baiṭhaa। maiṁ jii uh krnaa, maiṁ jii aidaaṁ kraaṁgaa taaṁ mokh duaaraa mil jaaṇaa। anik jtn krdaa mnuakh muurkhtaa viach pr giaan vichaar toṁ bhajdaa।

koii akhunḍ paaṭh, koii akhunḍ kiirtn, koii maatraa, koii uchaarṇ viach phsiaa। baaṇii smjhṇ te vichaarn vl dhiaan nhiiṁ hai। ”punḍitu pṛi pṛi uchaa kuukdaa maaiaa mohi piaaru॥ auntri brrhmu n chiinii mni muurkhu gaavaaru॥ duujai bhaai jgtu prbodhdaa naa buujhai biichaaru॥ birthaa jnmu gvaaiaa mri junmai vaaro vaar॥1॥” – punḍt ved paaṭh uachii krke lokaaṁ nuuun prrbhaavit krdaa pr aundroṁ maaiaa ikaṭhii krn daa sochdaa hai। “mn ke aundhe aapi n buujhhu kaahi bujhaavhu bhaaii॥ maaiaa kaarn bidiaa bechhu jnmu abirthaa jaaii॥3॥”। aaj daa prrchaark vii ihii krdaa। jiiv ghṭ aundr jihṛaa brrhm baiṭhaa naa usdii khoj krdaa, naa vichaar krdaa, sojhii naa aap laiṁdaa naa duujiaaṁ nuuun giaan laiṇ lii prrerit krdaa usnuuun gurmti muurkh munndii te aakhdii uh aapṇaa jiivn viarth gvaa rhiaa hai।

je koii tuhaaḍe prrchaar de triike naal shmt naa hove। raṭṇ naa kre, uachii uachii vaaje vjaa ke sshbd gaain naa kre usnuuun muurkh smjhde hn। je koii giaan dii vichaar kr rhiaa hai te uh raṭṇ krn vaale nuuun muurkh smjhe, gaain krn vaale nuuun muurkh smjhe ih vii glt he। jo dumaalaa bndaa pag bnṇ vaale nuuun muurkh aakhdaa। jo pag bndaa uh daaṛrhaa bnṇ vaale nuuun muurkh munndaa। jo daaṛrhii bndaa uh daaṛrhii kaṭṇ vaale nuuun muurkh smjhdaa। giaan kitnaa hai, gurmti dii vichaar kitnii ho rhii hai sochṇ dii thaaṁ bs baahrii bhekh vl dhiaan hai jisde aadhaar te muurkh siaaṇe dii tulnaa saare hii krii jaaṁde। je aaj de sme viach naank paatisshaah aap aa ke prrchaar krn taaṁ lokaaṁ ne pher selii ṭopii vekhṇii te giaan nhiiṁ suṇnaa। gurbaaṇii aakhdii “naa ko muurkhu naa ko siaaṇaa॥ vrtai sbh kichhu teraa bhaaṇaa॥ agm agochr beaunt athaahaa terii kiimti khṇu n jaaii jiiu॥3॥”। ih kheḍ prrbh dii rchii hoii hai kise nuuun kise dhunde laaiaa kise nuuun kise hor paase। je koii agiaantaa viach bhṭkiaa uh vii bhaaṇaa te je koii giaan vichaar krdaa uh vii bhaaṇaa “apnai rungi krtaa kel॥ aapi bichhorai aape mel॥ iki bhrme iki bhgtii laae॥ apṇaa kiiaa aapi jṇaae॥3॥” te kite raṭṇ nuuun, sbd gaain nuuun bhgtii naa munn liu। gurmti pribhaasshaa bhgtii dii gurmti। viachoṁ khoj lio। “mn maare binu bhgti n hoii ॥2॥” te mn maarnaa arth jdoṁ mn viach vikaar uṭhṇe bund ho jaaṇ। te raṭṇaa naam prraaptii nhiiṁ hai naam (sojhii) dii prraaptii huundii hai giaan naal “pṛiaa muurkhu aakhiiai jisu lbu lobhu ahunkaaraa॥ naau pṛiiai naau bujhiiai gurmtii viichaaraa॥ gurmtii naamu dhnu khṭiaa bhgtii bhre bhunḍaaraa॥ nirmlu naamu munniaa dri schai schiaaraa॥ jis daa jiiu praaṇu hai auntri joti apaaraa॥ schaa saahu iku tuuun horu jgtu vṇjaaraa॥”। naam (sojhii) buujhṇ dii vstuu hai “stiguri naamu bujhaaiaa viṇu naavai bhukh n jaaii॥” isnuuun pdaarth vii khiaa gurbaaṇii viach। naam baare hor jaanṇ lii vekho “naam, jp ate naam drriṛrh kiveṁ huundaa?” ate kiirtn kii hai “kiirtnu ate guṇ kive guṇe hn”। paatisshaah taaṁ aap phurmaauṁde hn ke “naa hu jtii stii nhii pṛiaa muurkh mugdhaa jnmu bhiaa॥ prrṇvti naank tinੑ kii srṇaa jinੑ tuuun naahii viisriaa॥” kii hor udaahrṇ diunde hn te krtaar toṁ aas krde hn giaan dii jiveṁ।

”punḍitu saast simrriti pṛiaa॥ jogii gorkhu gorkhu kriaa॥ mai muurkh hri hri jpu pṛiaa॥1॥” – aakhde punḍit ne saast simrrit bed pṛrhe (pr smjhe nhiiṁ), jogii jog mti vaale gorkh gorkh krde rhe jiveṁ, snaatnii raam raam raṭde sii, suuphii aalaah aalaah krde sii te aakhde maiṁ muurkh haaṁ jisne hri hri jp (pchhaanṇ) dii pṛrhaaii kiitii। jpṇaa kii hai smjhṇ lii vekho “jpṇaa te simrn krnaa ? naam jaapṇ dii gurmti vidhii kii hai ?”। iadaaṁ hii pher aakhde “sunniaasii bibhuut laai deh svaarii॥ pr trria tiaagu krii brrhmchaarii॥ mai muurkh hri aas tumaarii॥2॥ khtrrii krm kre suurtṇu paavai॥ suudu vaisu pr kirti kmaavai॥ mai muurkh hri naamu chhḍaavai॥”।

”raam naam binu ko thiru naahii jiiu baajii hai sunsaaraa॥ drriṛu bhgti schii jiiu raam naamu vaapaaraa॥ raam naamu vaapaaraa agm apaaraa gurmtii dhnu paaiiai॥ sevaa surti bhgti ih saachii vichhu aapu gvaaiiai॥ hm mti hiiṇ muurkh mugdh aundhe stiguri maargi paae॥ naank gurmukhi sbdi suhaave andinu hri guṇ gaae॥3॥” – aakhde raam naam (raam de giaan dii sojhii) toṁ binaaṁ koii thir nhiiṁ hai। drriṛ bhgtii hai mn vech ke raam de naam (sojhii) nuuun prraapt krnaa। ihii sachii bhgt hai aap gvaauṇaa te sojhii laiṇaa। raam naam baar baar raam raam raṭṇaa nhiiṁ hai । is baare gurmti daa spsshṭ phurmaan hai “raamu raamu krtaa sbhu jgu phirai raamu n paaiaa jaai॥”, jiveṁ aakhaa bund krke roṭii roṭii pukaarn naal roṭii prrkṭ nhiiṁ ho jaaṇii, raam raam rṭṇ naal raam dii sojhii nhiiṁ huundii। raam baare jaanṇ lii vekho “gurmti viach raam”।

muurkh uh vii hai jis viach abhimaan hove। abhimaan raaj, dhn, jobn, suundrtaa daa vii ho skdaa hai te giaanii, pṛrhiaa likhiaa, grrunth raṭe hoṇ daa vii ho skdaa hai। “jis kai auntri raaj abhimaanu॥ so nrkpaatii hovt suaanu॥ jo jaanai mai jobnvuntu॥ so hovt bisṭaa kaa juntu॥ aaps ku krmvuntu khaavai॥ jnmi mrai bhu joni bhrrmaavai॥ dhn bhuumi kaa jo krai gumaanu॥ so muurkhu aundhaa agiaanu॥ kri kirpaa jis kai hirdai griibii bsaavai॥ naank iihaa muktu aagai sukhu paavai॥1॥”

”muurkh mugdh agiaan aviichaarii॥ naam tere kii aas mni dhaarii॥2॥ jpu tpu sunjmu krm n saadhaa॥ naamu prrbhuu kaa mnhi araadhaa॥3॥ kichhuu n jaanaa mti merii thorii॥ binvti naank oṭ prrbh torii॥”

”tiini bhvn mhi ekaa maaiaa॥ muurkhi pṛi pṛi duujaa bhaau drriṛaaiaa॥ bhu krm kmaavai dukhu sbaaiaa॥ stiguru sevi sdaa sukhu paaiaa॥” – mnukh de mn viach kii mataaṁ dii khichṛii pakii hoii hai। kise dhrm viach munnde hn ke jiho jihaa asii bhojn khaaṁde haaṁ saaḍaa kirdaar vaisaa ho jaaṁdaa hai। gurmti is gl nuuun rad krdii hai। sriir de bhojn daa mn de bhojn (giaan) naal koii laiṇaa deṇaa nhiiṁ hai। jogii iak sshbd raṭde sii, saaḍe vii raṭṇ lg pe। kii aakhaa bund kr de tpasiaa krde sii, gurbaaṇii is nuuun kaṭdii hai “kl mhi raam naamu saaru॥ akhii t miiṭhi naak pkṛhi ṭhgṇ ku sunsaaru॥”। ihnaaṁ viachoṁ kise naal suakh nhiiṁ prraapt huundaa, kevl stigur dii sevaa naal huundaa hai। te stigur dii sevaa gurbaaṇii ne dasii hai “gur kii sevaa sbdu viichaaru॥” -guṇaaṁ dii vichaar, sbdu (hukm) dii vichaar। pr ih aukhaa kunm hai is lii isnuuun virlaa hii koii krdaa baakii taaṁ saare bhajde hn saukhaa rstaa labhṇ lii। kauṇ gurbaaṇii pṛrh ke vichaar ke smjhuu, rab de ejunṭ philaaṁ aap thaap diate pher uhnaaṁ toṁ ardaasaa kraa liiaaṁ te aap bs mathaa ṭek ke ghre tur pe।

”hm muurkh mugdh srṇaagtii milu goviund rungaa raam raaje॥ guri puurai hri paaiaa hri bhgti ik mungaa॥ meraa mnu tnu sbdi vigaasiaa jpi ant trungaa॥ mili sunt jnaa hri paaiaa naank stsungaa॥3॥”

”punḍit mailu n chukii je ved pṛai jug chaari॥ trrai guṇ maaiaa muulu hai vichi humai naamu visaari॥ punḍit bhuule duujai laage maaiaa kai vaapaari॥ auntri trrisnaa bhukh hai muurkh bhukhiaa mue gvaar॥ stiguri seviai sukhu paaiaa schai sbdi viichaari॥ aundrhu trrisnaa bhukh gii schai naai piaari॥ naank naami rte shje rje jinaa hri rkhiaa uri dhaari॥” । sbd vichaar hii gur dii sevaa hai te naam (sojhii siaaṇp) prrdaan krdii hai “aunmrrit naamu sdaa sukhdaataa aunte hoi skhaaii॥ baajhu guruu jgtu buraanaa naavai saar n paaii॥ stiguru sevhi se prvaaṇu jinੑ jotii joti milaaii॥ so saahibu so sevku tehaa jisu bhaaṇaa munni vsaaii॥ aapṇai bhaaṇai khu kini sukhu paaiaa aundhaa aundhu kmaaii॥ bikhiaa kde hii rjai naahii muurkh bhukh n jaaii॥”

muurkh siaaṇe vaalii soch humai viachoṁ paidaa huundii hai। hume viach hii koii aapṇe aap nuuun siaaṇaa te duuje nuuun muurkh smjhdaa hai। “hu vichi aaiaa hu vichi giaa॥ hu vichi junmiaa hu vichi muaa॥ hu vichi ditaa hu vichi liaa॥ hu vichi khṭiaa hu vichi giaa॥ hu vichi schiaaru kuuṛiaaru॥ hu vichi paap puunn viichaaru॥ hu vichi nrki surgi avtaaru॥ hu vichi hsai hu vichi rovai॥ hu vichi bhriiai hu vichi dhovai॥ hu vichi jaatii jinsii khovai॥ hu vichi muurkhu hu vichi siaaṇaa॥ mokh mukti kii saar n jaaṇaa॥ hu vichi maaiaa hu vichi chhaaiaa॥ humai kri kri junt upaaiaa॥ humai buujhai taa dru suujhai॥ giaan vihuuṇaa kthi kthi luujhai॥ naank hukmii likhiiai lekhu॥ jehaa vekhhi tehaa vekhu॥1॥”

sunsaarii vstuuaaṁ nuuun sach munndaa। gl baat viach sach te jhuuṭh labdaa। ptaa hii nhiiṁ ke gurmti kis nuuun sach te kis nuuun jhuuṭh aakhdii hai। isnuuun muurkhtaa munniaa hai gurbaaṇii ne “schaa saahibu eku tuuun jini scho schu vrtaaiaa॥ jisu tuuun dehi tisu milai schu taa tinੑii schu kmaaiaa॥ stiguri miliai schu paaiaa jinੑ kai hirdai schu vsaaiaa॥ muurkh schu n jaaṇnੑii mnmukhii jnmu gvaaiaa॥ vichi duniiaa kaahe aaiaa॥8॥”। hr sunsaarii vstuu bins jaaṁdii is lii gurmti ne jhuuṭh munniaa hai “jg rchnaa sbh jhuuṭh hai jaani lehu re miit॥ khi naank thiru naa rhai jiu baaluu kii bhiiti॥” te sch hai akaal, hukm te jot jo sdiiv rhiundii hai। jo aapṇii hoṁd dii pchhaaṇ naa kre, aapṇe ghṭ aundr vsdii jot nuuun naa pchhaaṇe usnuuun muurkh aakhiaa hai। mn muurkh hai kiuṁke bhualaa baiṭhaa hai ke aap jot sruup hai “suṇi saastrr tuuun n bujhhii taa phirhi baaro baar॥ so muurkhu jo aapu n pchhaaṇii schi n dhre piaaru॥4॥ schai jgtu ḍhkaaiaa khṇaa kchhuu n jaai॥ naank jo tisu bhaavai so kre jiu tis kii rjaai॥”। “mn muurkh ajhuu nh smjht sikh dai haario niit॥ naank bhujlu paari prai ju gaavai prrbh ke giit॥”, ate “mnu jogii mnu bhogiiaa mnu muurkhu gaavaaru॥ mnu daataa mnu mungtaa mn siri guru krtaaru॥ punch maari sukhu paaiaa aisaa brrhmu viichaaru॥”। guṇ gaain dii vidhii dasii hai gurmti ne। saarii srrisṭii hukm munn ke krte de guṇ gaa rhii hai। jiunnaaṁ nuuun hukm daa giaan ho giaa jihnaaṁ nuuun ih sojhii (naam) prraapt ho giaa uhii sukhii rhiunde hn “naank naami rte tin sdaa sukhu paaiaa hori muurkh kuuki mue gaavaaraa॥3॥ ”।

”aape hii blu aapi hai piaaraa blu bhunnai muurkh mugdhaahaa॥3॥”

”ihu sunsaaru sbhu aavṇ jaaṇaa mn muurkh cheti ajaaṇaa॥ hri jiiu krripaa krhu guru melhu taa hri naami smaaṇaa॥2॥”

”koṭi brrhmunḍ ko ṭhaakuru suaamii srb jiiaa kaa daataa re॥ prrtipaalai nit saari smaalai iku gunu nhii muurkhi jaataa re॥1॥”

”hm maile tum uujl krte hm nirgun tuu daataa॥ hm muurkh tum chtur siaaṇe tuu srb klaa kaa giaataa॥1॥” – punchm paatisshaah kisnuuun chtur siaaṇaa aakh rhe ne, kauṇ krtaa hai? kisnuuun uujl krtaa aakh rhe ne? kde gurmti dii khoj taaṁ kriie।

kii pkhunḍ krde hn। bhgtaaṁ braabr aapṇe aap nuuun smjhde hn। ḍere bṇaa le, gurduaare bṇaa ke prrchaar guruu de naam daa krn daa daaavaa krde hn pr lokaaṁ nuuun mgr laa ke giaan toṁ vaaṁjhaa rakhde hn। gurmti daa phurmaan hai “dhuri bhgt jnaa ku bkhsiaa hri aunmrrit bhgti bhunḍaaraa॥ muurkhu hovai su un kii riis kre tisu hlti plti muhu kaaraa॥2॥se bhgt se sevkaa jinaa hri naamu piaaraa॥ tin kii sevaa te hri paaiiai siri niundk kai pvai chhaaraa॥3॥”। gurmukh guṇaaṁ nuuun mukh rakhdaa hai te iho jhe ṭhagaaṁ de mgr nhiiṁ lgdaa “muurkhu hovai so suṇai muurkh kaa khṇaa॥ muurkh ke kiaa lkhṇ hai kiaa muurkh kaa krṇaa॥ muurkhu ohu ji mugdhu hai ahunkaare mrṇaa॥ etu kmaaṇai sdaa dukhu dukh hii mhi rhṇaa॥ ati piaaraa pvai khuuhi kihu sunjmu krṇaa॥ gurmukhi hoi su kre viichaaru osu alipto rhṇaa॥ hri naamu jpai aapi udhrai osu pichhai ḍubde bhii trṇaa॥ naank jo tisu bhaavai so kre jo dei su shṇaa॥1॥”

”simrriti saastrr bhutu bisthaaraa॥ maaiaa mohu psriaa paasaaraa॥ muurkh pṛhi sbdu n buujhhi gurmukhi virlai jaataa he॥15॥ aape krtaa kre kraae॥ schii baaṇii schu drriṛaae॥ naank naamu milai vḍiaaii jugi jugi eko jaataa he॥”

so kise nuuun vii muurkh nhiiṁ munnṇaa, je kise kol hje giaan nhiiṁ hai taaṁ ih arth hai ke hje hukm nhiiṁ hoiaa usnuuun giaan prraaptii daa। kise nuuun vii chaar galaaṁ jaaṁ sunsaarii naitiktaa kaarṇ siaaṇaa nhiiṁ munn laiṇaa। adhiaatmik giaan gurmti dii sojhii prraapt hoṇ te koii muurkh jaaṁ siaaṇaa nhiiṁ disṇaa। asiiṁ saare hii jiivn bhr siakhde haaṁ। siakhde uh haaṁ jo prrbh dii aagiaa hove। haaṁ kise de mgr lag ke pkhunḍ naa krnaa te gurbaaṇii nuuun brrhm daa giaan smjh ke pṛrhnaa hai। guruu, usde giaan te aapṇe viach daa phshaaslaa saanuuun khtm krnaa hai। maanukh kii ṭek nhiiṁ krnii। jo agle nuuun smjh aaiaa, jaa nhiiṁ smjh aaiaa, aglaa uhii ds skdaa hai। guruu te bhrosaa rakhṇ vaalaa guṇaaṁ dii, sbdu dii vichaar aap krdaa। gurbaaṇii toṁ hii gurbaaṇii de arth khojdaa। aapṇe aap viach gurbaaṇii smrath hai giaan daa ghṭ viach ujiaaraa krn lii। baaṇii aap pṛrho, smjho te vichaaro। ihii gur kii sevaa hai ihii siaaṇp hai। gurbaaṇii daa aadessh hai “soii dhiaaiiai jiiaṛe siri saahaaṁ paatisaahu॥ tis hii kii kri aas mn jis kaa sbhsu vesaahu॥ sbhi siaaṇpaa chhḍi kai gur kii chrṇii paahu॥1॥”

”ihu mnu suundri aapṇaa hri naami mjiiṭhai rungi rii॥ tiaagi siaaṇp chaaturii tuuun jaaṇu gupaalhi sungi rii॥1॥”

”mai mni terii ṭek mere piaare mai mni terii ṭek॥ avr siaaṇpaa birthiiaa piaare raakhn ku tum ek॥1॥”

”tu devaanaa jaaṇiiai jaa ekaa kaar kmaai॥ hukmu pchhaaṇai khsm kaa duujii avr siaaṇp kaai॥3॥”

”chhoḍi sgl siaaṇpaa mili saadh tiaagi gumaanu॥avru sbhu kichhu mithiaa rsnaa raam raam vkhaanu॥1॥”

”amru veprvaahu hai tisu naali siaaṇp n chlii n hujti krṇii jaai॥ aapu chhoḍi srṇaai pvai munni le rjaai॥ gurmukhi jm ḍunḍu n lgii humai vichhu jaai॥ naank sevku soii aakhiiai ji schi rhai liv laai॥”

”daati joti sbh suurti terii॥ bhutu siaaṇp humai merii॥ bhu krm kmaavhi lobhi mohi viaape humai kde n chuukai pherii॥ naank aapi kraae krtaa jo tisu bhaavai saaii gl chungerii॥”

”avr siaaṇp sglii paaju॥ jai bkhse tai puuraa kaaju॥”

”shs siaaṇpaa lkh hohi t ik n chlai naali॥ kiv schiaaraa hoiiai kiv kuuṛai tuṭai paali॥ hukmi rjaaii chlṇaa naank likhiaa naali॥1॥” – lakh siaaṇpaa krlai iak nhiiṁ chalṇii। te pher schiaaraa kiveṁ hoṇaa? hukm rjaa viach chlṇaa jo dhuroṁ likhiaa hai munn laiṇ naal schiaaraa hoṇaa।

Source: ਮੂਰਖ ਸਿਆਣਾ