Source: ਦਇਆ, ਦਾਨ, ਸੰਤੋਖ ਅਤੇ ਮਇਆ
Source: ਦਇਆ, ਦਾਨ, ਸੰਤੋਖ ਅਤੇ ਮਇਆ
diaa kii hai te kisne krnii? kii jiiv kise te aapṇii mrjshii naal dyaa kr skdaa hai jaaṁ jiiv uate diaa dii gl hoii hai gurmti viach? miaa kii hai? diaa ate miaa viach kii auntr hai?
gurbaaṇii daa muul phurmaan hai ke jo ho rhiaa hai uh hukm viach ho rhiaa hai। gurbaaṇii daa phurmaan hai
“hukmai aundri sbhu ko baahri hukm n koi॥”,
“aakhṇi joru chupai nh joru॥ joru n mungṇi deṇi n joru॥ joru n jiivṇi mrṇi nh joru॥ joru n raaji maali mni soru॥ joru n surtii giaani viichaari॥ joru n jugtii chhuṭai sunsaaru॥ jisu hthi joru kri vekhai soi॥ naank utmu niichu n koi॥”
”tuuun krtaa krṇaa mai naahii jaa hu krii n hoii॥”
”kbiir naa hm kiiaa n krhige naa kri skai sriiru॥”
”kbiir jo mai chitvu naa krai kiaa mere chitve hoi॥ apnaa chitviaa hri krai jo mere chiti n hoi॥” – kbiir jii aakhde jo maiṁ sochdaaṁ prmesr uh nhiiṁ krdaa mere soche kii hoṇaa। jo uh krdaa hai uh mere chit chete vii nhiiṁ hai।
”meraa kiiaa kchhuu n hoi॥ kri hai raamu hoi hai soi॥”
pher mnuakh diaa baare soch taaṁ skdaa hai, pr hoṇaa prmesr hath viach hai, prmesr dii mrjshii viach hai। prrchaar shii naa hoṇ kaarṇ jiiv daa krtaa bhaav nhiiṁ jaaṁdaa। gurbaaṇii daa phurmaan hai ke mnuakh giaan vii aapṇii mrjshii naal nhiiṁ lai skdaa। diaa krnaa taaṁ bṛii duur dii gl hai। mn daa bhrm hai ke mnuakh kuajh soch kuajh kr skdaa hai। ih bs mn daa bhrm hai agiaantaa hai ke diaa kr skdaa hai। uaproṁ prrchaarkaaṁ ne insaanii muul phrjsh nuuun hii diaa daa naam de diataa। kise bhuakhe nuuun bhojn khvaauṇaa, lungr laauṇaa, vstuuaaṁ daan kr deṇaa, golk viach paise paauṇaa isnuuun diaa te daan munn liaa duuje dhrmaaṁ dii dekhaa dekhii ate laalch kaarṇ। gurbaaṇii daa phurmaan hai ihnaaṁ naal gumaan, ahunkaar nhiiṁ jaaṁdaa blke hor vadhdaa hai “kunchn ke koṭ dtu krii bhu haivr gaivr daanu॥ bhuumi daanu guuaa ghṇii bhii auntri grbu gumaanu॥ raam naami mnu bedhiaa guri diiaa schu daanu॥”। jihṛe isnuuun diaa munnde hn te krn nuuun prrchaarde hn uhnaaṁ lii likhiaa hai “ayo aunਙai sbhu jgu aaiaa kaakhai ghunਙai kaalu bhiaa॥ riirii llii paap kmaaṇe pṛi avgṇ guṇ viisriaa॥1॥” – riirii llii daa arth huundaa hai jvaak। jihṛe maaṛaa moṭaa giaan laike, avguṇaa baare jaaṇ ke lokaaṁ viach prrchaar krn tur paiṁde hn binaaṁ prmesr de giaan dii vichaar kiitiaaṁ। lokaaṁ viach diaa de naam te bhrm paidaa krde hn। kde maas nuuun laike, kde itihaas nuuun laike, kde raaj nuuun laike aadii। gurbaaṇii maas khaaṇ baare, jaanvraaṁ te diaa baare, jiivn mrn baare kii aakhdii pṛrhn lii vekho “maas khaaṇaa (Eating Meat) ate jhṭkaa (Jhatka)”, raaj baare kii aakhdii pṛrhn lii vekho “abhinaasii raaj te duniaavii raaj”।
diaa
gurbaaṇii viach drj diaa mnukh ne duuje jiivaaṁ te jaaṁ iak duuje naal nhiiṁ blke prmesr dii diaa mnuakh nuuun giaan prrdaan krn dii gl krdii hai। diaa baare aakhiaa “jin ku aapi diaalu hoi tin upjai mni giaanu ॥” jiste uh aap diaa krdaa usde hirde viach giaan upjdaa। ih diaa dii aas kiitii jaa skdii hai pr uh kise nuuun puachh ke kise naal vichaar krke diaa nhiiṁ krdaa “hukmu soii tudhu bhaavsii horu aakhṇu bhutu apaaru॥ naank schaa paatisaahu puuchhi n kre biichaaru॥”।
ise giaan dii diaa viachoṁ suntokh paidaa huundaa “diaa kpaah suntokhu suutu jtu gunḍhii stu vṭu॥“। suntokh baare pṛrhn lii vekho “suntokh”। is naam daan dii diaa dii hii ardaas bhgtaaṁ be guruaaṁ ne kiitii hai “gur updesi diaa suntokhu॥ naamu nidhaanu nirmlu ihu thoku॥ kri kirpaa liijai lṛi laai॥ chrn kml naank nit dhiaai॥”
jihṛii sunsaarii diaa jiivaaṁ te, duuje mnuakhaaṁ te, jihnaaṁ kol dhn nhiiṁ hai asiiṁ munnii baiṭhe haaṁ, paisaa daan krnaa, sone guruughraaṁ nuuun daan deṇaa aadii asiiṁ munnii baiṭhe haaṁ ihnaaṁ naal hume viach vaadhaa huundaa hai। ihnaaṁ naal koii rab de laage nhiiṁ huundaa। jihṛe krmaaṁ naal vikaaraaṁ viach vaadhaa hove uh gurmti toṁ ulṭ hai। “aapi diaali diaa prrbhi dhaarii॥ mlu humai bikhiaa sbh nivaarii॥ naank hṭ pṭṇ vichi kaaṁiaa hri laiṁde gurmukhi sudaa jiiu॥” jdoṁ prmesr diaal huundaa hai, giaan daa naam (sojhii) daa daan mnuakh nuuun bkhsshdaa hai taaṁ humai daa nivaarṇ (khaatmaa) huundaa hai।
daan
gurmukhi sunsaarii vstuuaaṁ kise nuuun deṇ nuuun daan nhiiṁ munndaa। daan deṇ vaalaa kevl ek prmesr hii hai “ddaa daataa eku hai sbh ku devnhaar॥ deṁde toṭi n aavii agnt bhre bhunḍaar॥ dainhaaru sd jiivnhaaraa॥ mn muurkh kiu taahi bisaaraa॥ dosu nhii kaahuu ku miitaa॥ maaiaa moh bundhu prrbhi kiitaa॥ drd nivaarhi jaa ke aape॥ naank te te gurmukhi dhrraape॥34॥”, daan taaṁ ustoṁ aap bhgt mung rhe ne “kri kirpaa mere diin diaalaa॥ jaachiku jaachai saadh rvaalaa॥ dehi daanu naanku jnu maagai sdaa sdaa hri dhiaaii jiiu॥4॥”
jiunnaaṁ nuuun naam (sojhii) chaahiidaa te mungiaa uhnaaṁ nuuun mil vii jaaṇaa kiuṁke isnuuun hii gurmti ne daan munniaa hai “ehu aheraa kiino daanu॥ naank kai ghri kevl naamu॥4॥4॥”
”drrisṭunt eko suniiaunt eko vrtunt eko nrhrh॥ naam daanu jaachunti naank diaal purkh krripaa krh॥1॥” – disdaa vii eko hai suṇdaa vii eko hii hai vrtdaa vii eko daa hukm hai jistoṁ naam (sojhii) daa daan diaal purkh toṁ mungiaa jaa rhiaa hai। ek kauṇ smjhṇ lii pṛrho “ek, eku, ik, iku ate anek daa auntr”
jdoṁ meraa kujh hai hii nhiiṁ taaṁ maiṁ kise nuuun kii de skdaa haaṁ “kbiir meraa mujh mhi kichhu nhii jo kichhu hai so teraa॥ teraa tujh ku supte kiaa laagai meraa॥” mnuakh golk viach chaar paise paa ke, lungr laa ke daanii bṇiaa phirdaa hai, humai viach bhriaa phirdaa hai। kise dii mdd nuuun phshrjsh naa smjh ke daan munnii jaaṁdaa। golk de laalchiiaaṁ ne jhuuṭhaa prrchaar krke ke “guruu kii golk griib daa muuh” vrgii kachii baaṇii ghṛ lii। golk viach paiṁde paise nuuun griib dii bhlaaii lii kde nhiiṁ vrtiaa। guruu de naam te hsptaal bṇaae pr uh vii lokaaṁ toṁ paise laike hii ilaaj kr rhe ne।
“jhuuṭhii jg hit kii chturaaii॥ bilm n laagai aavai jaaii॥ naamu visaari chlhi abhimaanii upjai binsi khpaaiaa॥”
guruaaṁ daa updessh taaṁ kevl naam daa daan mungṇ daa sii “kri kirpaa mere diin diaalaa॥ saadhuu kii mnu mungai rvaalaa॥ hohu diaal dehu prrbh daanu॥ naanku jpi jiivai prrbh naamu॥” saanuuun saadhuu hii smjh nhiiṁ lagiaa। saadh kauṇ “mmaa mn siu kaaju hai mn saadhe sidhi hoi॥” mn nuuun hukm de, prmesr de guṇaaṁ de giaan naal saadhṇaa sii te mnu ne hii saadh hoṇaa sii। pr asiiṁ ghṭ/hirde aundr khojṇ dii thaaṁ sb kuajh baahr ḍholṇ lg pe। “sbh kichhu ghr mhi baahri naahii॥ baahri ṭolai so bhrmi bhulaahii॥ gurprsaadii jinii auntri paaiaa so auntri baahri suhelaa jiiu॥”। “dkhn desi hrii kaa baasaa pchhimi alh mukaamaa॥ dil mhi khoji dilai dili khojhu ehii ṭhur mukaamaa॥” – hiunduu viir aakhde sii hrii dakhṇ val nuuun hriduaar, kaasshii aadੳi viach vsdaa hai te muslmaan viir aakhde sii aalaah pachhim viach kaabe viach vasdaa bhgt kbiir jii aakhde dil viach khoj uh tere dil viach hii vsdaa।
”koṭhre mhi koṭhrii prm koṭhii biichaari॥ guri diinii bstu kbiir ku levhu bstu smੑaari॥4॥ kbiiri diiii sunsaar ku liinii jisu mstki bhaagu॥ aunmrrit rsu jini paaiaa thiru taa kaa sohaagu॥” – daan taaṁ ih hai sriir de aundr hii ghṭ viach gurnaam (sojhii) dii vst kbiir nuuun prmesr ne diatii hai। te ihii vst sunsaar nuuun baaṇii de ruup viach bkhsshii hai। naam (sojhii) daa aunmrrit (kde naa khtm hoṇ vaalaa) usnuuun prraapt hoṇaa jisdaa prrem prrbh naal bṇiaa baakii taaṁ saare aaj vichaar toṁ hii bhajde hn।
ih naam (sojhii) daa daan taaṁ bhgtaaṁ ne te guruaaṁ ne vii mungiaa hai “aape junt upaaianu aape aadhaaru॥ aape suukhmu bhaaliiai aape paasaaru॥ aapi ikaatii hoi rhai aape vḍ prvaaru॥ naanku mungai daanu hri suntaa renaaru॥ horu daataaru n sujhii tuu devṇhaaru॥”
”puujaa vrt tilk isnaanaa puunn daan bhu dain॥ khuuun n bhiijai sunjm suaamii bolhi miiṭhe bain॥1॥ prrbh jii ko naamu jpt mn chain॥ bhu prrkaar khojhi sbhi taa ku bikhmu n jaaii lain॥1॥ rhaau॥ jaap taap bhrrmn bsudhaa kri urdh taap lai gain॥ ih bidhi nh ptiiaano ṭhaakur jog jugti kri jain॥2॥ aunmrrit naamu nirmolku hri jsu tini paaio jisu kirpain॥ saadhsungi rungi prrbh bheṭe naank sukhi jn rain॥3॥13॥(raagu dhnaasrii mhlaa 5, 674)” – puujaa, vrt tilk, isnaan, puunn daan ihnaaṁ naal suaamii bhijdaa (khussh huundaa) nhiiṁ। kevl naam (sojhi) jpṇ (phichaanṇ) naal hii chain milṇaa। phshir aakhde jaap taap bhrrmn duniiaaṁ viach, junglaaṁ vuach bhrrmṇ naal urth taap (puaṭhaa) tb nhiiṁ ṭhiik hoṇaa। aunmrrit (sdaa rhṇ vaalaa) naam (sojhii) naal hii prrbh paariaa jaaṁdaa hai। saadh (saadhe hoe mn) nuuun guruu nuuun bheṁṭ deṇ naal hii din raat sshaaṁtii rhiundii hai। naam te jp baare jaanṇ lii vekho “naam, jp ate naam drriṛrh kiveṁ huundaa?”
miaa
miaa daa arth kirpaa jaaṁ mihrbaanii huundaa hai। prmesr dii diaa viach usdii mihr hoṇii।
”gur kaa sbdu rid auntri dhaarai॥ punch jnaa siu sungu nivaarai॥ ds iundrrii kri raakhai vaasi॥ taa kai aatmai hoi prgaasu॥1॥ aisii drriṛtaa taa kai hoi॥ jaa ku diaa miaa prrbh soi॥1॥ “ – jisde hirde viach gur (guṇ) daa giaan, hukm dii sojhii vsdii hai, jo naam (sojhii) dhaarṇ krdaa hai usdaa punch (utm vikaaraa) daa sung nivaariaa jaaṁdaa hai chhuaṭ jaaṁdaa hai, agiaan hneraa muak jaaṁdaa hai, usdii budh (iundrrii) jis viach vikaar paidaa huunde hn vs ho jaaṁdii hai। aatm giaan naal naam (sojhii) naal prrgaasmaan ho jaaṁdaa hai। naam drriṛ hoṇaa usdii (prrbh dii/ hri/raam dii) diaa te mehrbaanii kaarṇ hii ih huundaa। naam drriṛrh kiveṁ huundaa jaanṇ lii pṛrho “naam, jp ate naam drriṛrh kiveṁ huundaa?”
”prrbh diaa te mti uutm hoi॥ srb nidhaan prrbh terii miaa॥”
”tuu chiti aavhi terii miaa॥ simrt naam sgl rog khiaa॥”
”diaa miaa kirpaa ṭhaakur kii seii sunt subhaaii॥ tin kai sungi naank nistriiai jin rsi rsi hri gun gaaii॥”
”guru puuraa aaraadhiaa sglaa dukhu giaa॥ raakhnhaarai raakhiaa apnii kri miaa॥”
”koṭi bighn nhii aavhi neri॥ anik maaiaa hai taa kii cheri॥ anik paap taa ke paaniihaar॥ jaa ku miaa bhii krtaar॥1॥”
”jinhi nivaaje tin hii saaje aape kiine sunt jiaa॥ naank daas kunṭhi laai raakhe kri kirpaa paarbrrhm miaa॥”
”saachau upjai saachi smaavai saache suuche ek miaa॥ jhuuṭhe aavhi ṭhvr n paavhi duujai aavaa guṇu bhiaa॥ aavaa guṇu miṭai gursbdii aape prkhai bkhsi liaa॥ ekaa bedn duujai biaapii naamu rsaaiṇu viisriaa॥ so buujhai jisu aapi bujhaae gur kai sbdi su muktu bhiaa॥ naank taare taarṇhaaraa humai duujaa prhriaa॥“
prmesr dii diaa ate miaa (mihrbaanii) naal hii gur (guṇ), naam (sojhii) ate vikaaraaṁ toṁ muktii hoṇii। giaan laiṇaa vii mnuakh de aapṇe hath viach nhiiṁ hai। jo krtaar hai usne hii krnaa। te gurmti anusaar kevl kaal hii krtaar hai krtaa hai jisdaa hukm chldaa। gurbaaṇii toṁ gurbaaṇii de arth khojiie, ihnaaṁ sshbdaaṁ daa aaps viach kii mel hai ih vii gurmti vichaar toṁ hii smjh aauṇaa। saanuuun gurbaaṇii nuuun pṛrh ke hii gurmti dii smjh lagṇii। hukm ate bhaaṇaa smjh aauṇaa। saaḍii soch saaḍe phurne te khiaal hii saaḍe krm bṇ jaaṁde hn। bhaaṇe daa arth hai bhaauṇaa chungaa lgṇaa। so jo prmesr nuuun chungaa lgdaa uhii hukm hai। jiaadaa phshrk nhiiṁ। jihṛaa phshrk hai uh is kaarṇ hai kiuṁke prmesr nuuun bhaauundaa jaaṁ nhiiṁ usdaa hukm usdii iachhaa niyaa krṇ dii hai। jiveṁ kii vaar maaṁ nuuun chungaa nhiiṁ lgdaa bache nuuun sjaa deṇaa pr usnuuun bache dii bhlaaii lii krnaa hii paiṁdaa। pr bache nuuun maaṁ is lii piaar krdii hai kiuṁke maaṁ nuuun bachaa bhaauundaa hai। bs itnaa phrk hai hukm te bhaaṇe viach। baaṇii toṁ saare arth spsshṭ huunde hn pr saaḍe viachoṁ bhute viir bhaiṇaa baaṇii nuuun pṛrhde taaṁ hn pr naa khojde, naa vichaarde naaṁ smjhṇaa hii chaahuunde hn। chete rhe baaṇii daa phurmaan hai “aavn aae srrisṭi mhi binu buujhe psu ḍhor॥naank gurmukhi so bujhai jaa kai bhaag mthor॥” ate “gurmti suni kchhu giaanu n upjio psu jiu udru bhru॥”
puunn kevl gobiund de guṇ gaauṇaa (hukm munnṇaa hai) “kli mhi eho puunnu guṇ goviund gaahi॥”।
daan kevl naam (sojhii) milṇaa hai “ehu aheraa kiino daanu॥ naank kai ghri kevl naamu”
hukm rjaaii chlṇaa hukm vichh rhiṇaa hii gurmukh daa biuhaar hai “naam rtn ko ko biuhaarii॥ aunmrrit bhojnu kre aahaarii॥1॥” , “naamu bhgt kai prraan adhaaru॥ naamo dhnu naamo biuhaaru॥1॥”, “naam binaa jetaa biuhaaru॥ jiu mirtk mithiaa siigaaru॥2॥” – naam hai hukm dii sojhii।
“hri jiiu tuuun krtaa krtaaru॥ jiu bhaavai tiu raakhu tuuun hri naamu milai aachaaru॥1॥”, “mnhṭh budhii ketiiaa kete bed biichaar॥ kete bundhn jiia ke gurmukhi mokh duaar॥ schhu orai sbhu ko upri schu aachaaru॥5॥”
ih smjh aa jaaṇaa ke meraa kujh nhiiṁ hai vyktiigt kujh nhiiṁ hai, sb hukm hii hai ihii naam (sojhii) hai। ih sojhii mil jaaṇaa hii daan hai। “viṇu tudhu horu ji mungṇaa siri dukhaa kai dukh॥ dehi naamu suntokhiiaa utrai mn kii bhukh॥ guri vṇu tiṇu hriaa kiitiaa naank kiaa mnukh॥2॥”
Source: ਦਇਆ, ਦਾਨ, ਸੰਤੋਖ ਅਤੇ ਮਇਆ