Source: ਗੁਰ ਕੇ ਚਰਨ

gur ke chrn

gurbaaṇii niraakaar dii gl krdii hai। uh niraakaar akaal muurt jisdaa ruup rung nhiiṁ, jo maaiaa de sriir viach phsiaa hoiaa nhiiṁ hai। kii sshrdhaavaan siakh naasmjhii viach guruughr pothii de piiṛrhe ghuaṭn lag jaaṁde hn te baar baar pothii nuuun mathaa ṭek ke hii khussh hoii jaaṁde ne। baaṇii pṛrhdiaaṁ bhrm huundaa hai je tat giaan naa hove, gurbaaṇii aakhdii “gur ke chrn mn mhi dhiaai॥” ate “chrn kml sevii rid auntri gur puure kai aadhaari ॥3॥” pr bhual jaaṁde ne te koii dasṇ smjhaauṇ vaalaa nhiiṁ ke saaḍaa guruu giaan guruu hai “giaan guruu aatm updeshu naam bibhuut lgaao ॥1॥”, te saaḍe lii smjhṇaa laajshmii ho jaaṁdaa hai ke giaan guruu de chrn kii huunde hn te giaan guruu dii sevaa kii hai। gurbaaṇii aakhdii hai “gur kii sevaa sbdu viichaaru॥”

chrn kii huunde hn ?

gurmti anusaar chrn baahr sriir, bdehii vaale pair nhiiṁ hn। je gur daa arth smjh aa jaave taaṁ chrn smjhṇaa vii saukhaa hai। gur huundaa guṇ। chrn hn guṇaaṁ dii chhaap, guṇaaṁ dii chhoh। chrn dhuuṛ hai guṇaaṁ dii vichaar toṁ prraapt sojhii। isdaa bhed ptaa lgdaa hai baaṇii aakhdii “gur chrnii laagi trio bhv saagru jpi naank hri hri naamaa ॥4॥”, “saachu naamu aunmrritu guri diiaa hri chrnii liv laage॥”, “sgl bhvn terii maaiaa moh॥ mai avru n diisai srb toh॥ tuu suri naathaa devaa dev॥ hri naamu milai gur chrn sev॥1॥”

chrn chlu maargi gobiund॥

chrn bdhik jn teuu mukti bhe ॥ (punnaa 345) – jihṛe sshbd naal juṛ jaaṇ, jihṛe gurbaaṇii de guṇaaṁ nuuun dhaarn kr laiṇ। ‘chrn’ daa arth hiasaa huundaa hai chhaap hai। ‘bdhik’ jihṛaa ihnaaṁ naal bajh jaave, dhaarn kr lve।

“gur ke chrn ridai prvesaa॥ rog sog sbhi duukh binaase utre sgl klesaa॥1॥” – huṇ sochṇ te smjhṇ vaalii gl hai ke gur ke chrṇ hirde viach kiveṁ prves krnge je sriirik chrn hoṇ taaṁ? chrn alunkaar hn guṇaaṁ dii sojhii de। aam bhaasshaa viach lok kh diunde hn ke puatr aapṇe pio de nksshe kdmaaṁ te chldaa hai taaṁ uadaa ih bhaav nhiiṁ huundaa ke puatr ne pio de pair kaṭ ke aapṇe pairaaṁ thale laa le ne jaaṁ pio ne nksshaa bṇaa diataa te puatr bs us nksshe te hii chl rhiaa hai। blke bhaav huundaa ke jiho jhii soch, jiho jhe guṇ, jiho jhe vichaar pio de hn uho jhe puatr de hn। use trh gur (guṇaaṁ) toṁ prraapt sojhii dii vrto hr vele hove। udaahrṇ sache daa gur (guṇ) hai nirvairtaa, is gur de chrn hn nirvairtaa rakhṇaa। saariaaṁ viach ek jot vekhṇaa। nirvair hoṇaa, nirbhu hoṇaa, gur de dase maarg te chlṇaa hai। chrn chlṇaa de kuajh udaahrṇ gurmti toṁ vekhde haaṁ

”gur ke chrn mn mhi dhiaai॥ chhoḍi sgl siaaṇpaa saachi sbdi liv laai॥1॥” – siaaṇpaaṁ chtiraaiiaaṁ chhaḍṇaa sache de hukm viach liv laauṇaa dhiaan rakhṇaa hii gur ke chrnii chalṇaa hai।

”simri simri simri sukhu paaiaa॥ chrn kml gur ridai bsaaiaa॥1॥” – simrn krnaa huundaa hai yaad rkhṇaa। gur de hukm, gurmti nuuun simriaaṁ chete rakhiaaṁ hii gur (guṇaaṁ) dii sojhii hirde viach bs jaaṁdii hai। is naal hoṇaa kii hai “gur gobiundu paarbrrhmu puuraa॥ tishi araadhi meraa mnu dhiiraa॥” mn viach dhiirj paidaa huundaa hai sb paase gobiund, prmesr daa biund vikhṇ lag jaaṁdaa hai।

”bhrrm kii kuuii trrisnaa rs punkj ati tiikhੵṇ moh kii phaas॥ kaaṭnhaar jgt gur gobid chrn kml taa ke krhu nivaas॥1॥” – gurmti ne bhaar dase hn “humai moh bhrm bhai bhaar॥ duukh suukh maan apmaan॥” te mhaaraaj kh rhe hn ke bhrrm khuuh vaaṁg hai, trrsnaa de rs daa lobh uṭhdaa mnuakh nuuun pr ih rstaa bhut kṭhin hai moh de phaas viach bunn laiṁdaa hai। te isnuuun kaṭdaa hai gobid prmesr daa giaan prmesr daa guṇ। prmesr de guṇaaṁ dii vichaar te sojhii hirde viach vsauṇ daa aadessh kr rhe ne।

”prrbh ke chrn mn maahi dhiaanu॥ sgl tiirth mjn isnaanu॥1॥” – prrbh muul de guṇaaṁ daa mn viach dhiaan hii gurmkh lii tiirth isnaan vaaṁg hai।

”chrn saadh ke dhoi dhoi piiu॥ arpi saadh ku apnaa jiiu॥ saadh kii dhuuri krhu isnaanu॥ saadh uupri jaaiiai kurbaanu॥ saadh sevaa vḍbhaagii paaiiai॥ saadhsungi hri kiirtnu gaaiiai॥ anik bighn te saadhuu raakhai॥ hri gun gaai aunmrrit rsu chaakhai॥ oṭ ghii sunth dri aaiaa॥ srb suukh naank tih paaiaa॥6॥” – ihnaaṁ punktiiaaṁ nuuun pṛrh ke lgdaa ke saadh de chrn dho ke piiṇe hn। pr saadh hai kauṇ? kiaa dukaan laa ke lokaaṁ nuuun muktii deṇ daa daavaa krn vaalaa saadh hai। saadh dii pribhaasshaa gurmti viach mildii hai “mmaa mn siu kaaju hai mn saadhe sidhi hoi॥” mn nuuun giaan naal saadh laiṇ vaalaa hii saadhuu hai jisne mn viach uṭhṇ vaale phurne kaabuu kr le। saadh baahr nhiiṁ aundr hii hai। saadhiaa hoiaa mn। jdoṁ aapṇaa mn saadh liaa giaan naal, hri daa naam dhiaa ke hriaa ho giaa, us saadhe hoe mnu de chrnaaṁ dii gl ho rhii hai। je ih smjh aaiaa taaṁ smjh lagṇii ke “khu naank naam rsu paaiiai saadhuu chrn ghu॥”।

”kri kirpaa apune phi aaiaa॥ dhunni su ridaa jih chrn bsaaiaa॥ chrn bsaaiaa sunt sungaaiaa agiaan aundheru gvaaiaa॥ bhiaa prrgaasu ridai ulaasu । prrbhu loṛiidaa paaiaa॥ dukhu naaṭhaa sukhu ghr mhi vuuṭhaa mhaa anund shjaaiaa॥ khu naank mai puuraa paaiaa kri kirpaa apune phi aaiaa॥” – ih saarii gal giaan dii naam dii prraaptii dii hoii hai kise baahrle sunt te sung dii nhiiṁ huundii।

dsm baaṇii viach vii paatisshaah ihii smjhaa rhe ne ke duniaavii lokaaṁ, muurtiiaaṁ, devii devte chhaḍo te akaal,kaal, hukm de guṇaaṁ vl dhiaan kro। “bin hri naam n baachn paihai॥ chaudhi lok jaahi bs kiine taa te khaaṁ plai hai॥1॥ rhaau॥ raam rhiim ubaar n skhai jaa kr naam rṭai hai॥ brrhmaa bisn rudrr suurj ssi te bsi kaal sbai hai॥1॥ bed puraan kuraan sbai mt jaa kh net khai hai॥ iundrr phniundrr muniundrr klp bhu dhiaavt dhiaan n aihai॥2॥ jaa kr ruup rung nhi jniyt so kim sryaam khai hai॥ chhuṭho kaal jaal te tb hii । taaṁhi chrn lpṭai hai॥3॥2॥10॥” binaaṁ hri de naam dii sojhii toṁ bhvsaagr toṁ nhiiṁ chhuaṭṇaa। aah jihṛe devii devte hn raam rhiim jihnaaṁ de naam raṭde hoṁ ubaar nhiiṁ skde। bhaaveṁ jitnaa mrjii bed pṛrh lvo kuraan pṛrh lvo binaaṁ sojhii de koii ubaar nhiiṁ skdaa। jisdaa koii ruup rung nhiiṁ no trr guṇ maaiaa toṁ bhiunn hai usnuuun siaam kh lvo jaaṁ kujh hor। kaal de jaal toṁ taahiiṁ chhuaṭiaa jaaṇaa jdoṁ akaal de chrnii pe। te je chrn ptaa hii nhiiṁ hai taaṁ pher mathe hii ṭeke jaaṇe bs guṇaaṁ dii vichaar nhiiṁ hoṇii। “sunt jnaa kaa chhohraa tisu chrṇii laagi॥ maaiaadhaarii chhtrrpti tinੑ chhoḍu tiaagi॥1॥” – je sunt baahr labhṇe pher gal ih vii smjh nhiiṁ lagṇii।

”taap paap te raakhe aap॥ siitl bhe gur chrnii laage raam naam hirde mhi jaap॥1॥ rhaau॥ kri kirpaa hst prrbhi diine jgt udhaar nv khunḍ prrtaap॥ dukh binse sukh and prrvesaa । trrisn bujhii mn tn schu dhrraap॥1॥” – iathe raam raam raṭṇ nuuun nhiiṁ aakhiaa jaa rhiaa। paatisshaah aakhde hirde viach raam daa naam (sojhii) jaap (pchhaan kr)। lok raam raam raṭṇ nuuun jaap aakhde sii paatisshaah aakhde “raam rhiim ubaar n skhai jaa kr naam rṭai hai॥” ate “raamu raamu krtaa sbhu jgu phirai raamu n paaiaa jaai॥ agmu agochru ati vḍaa atulu n tuliaa jaai ॥“। jp (phichaan) taaṁ usde guṇaaṁ nuuun vichaarn naal hau hoṇii। taahiiṁ jp baaṇii viach naank paatisshaah ne iako sshbd nhiiṁ baar baar likhiaa blke akaal de guṇaaṁ toṁ sshuruu krke akaal de guṇ hii smjhaae hn।

baaṇii nuuun pṛrhn lagiaa je akaal, kaal, hukm, muul de guṇ chete rhṇ jo saanuuun baaṇii das rhii hai, guṇ vichaare jaaṇ taaṁ asiiṁ baaṇii de shii arth gurbaaṇii viachoṁ hii khoj skde haaṁ। gurbaaṇii daa phurmaan hai “guṇ viichaare giaanii soi॥ guṇ mhi giaanu praapti hoi॥”। guṇaaṁ dii vichaar toṁ hii avguṇ dhote jaaṇe ne “guṇ viichaarii guṇ sungrrhaa avguṇ kḍhaa dhoi॥”। dhiaan aundr ghṭ viach vsde hri daa rhe jo giaan toṁ prraapt sojhii naal hriaa hoiaa hai, raam jo gurmti giaan viach rmiaa hoiaa hai, kde mrdaa nhiiṁ akaal ruup jot hai। tuhaanuuun pkhunḍii saadh, golk te prrchaarkaaṁ kol jaaṇ dii loṛ nhiiṁ paiṇii। jihṛe kthaa khaaṇiiaaṁ, itihaas suṇaa ke, duniaavii pdaarthaaṁ diiaaṁ ardaasaaṁ kr kraa ke tuhaaḍaa dhiaan gurmti giaan toṁ duur rakhde ne uhnaaṁ koloṁ tuhaanuuun gurmti dii sojhii nhiiṁ prraapt hoṇii। “bed kteb simrriti sbhi saast inੑ pṛiaa mukti n hoii॥ eku akhru jo gurmukhi jaapai tis kii nirml soii॥3॥” akhr (naa khrn vaalaa smjhṇaa paiṇaa kauṇ hai। pṛrho “akhr ate aakhr”। chete rhe “pṛiai naahii bhedu bujhiai paavṇaa॥”

Source: ਗੁਰ ਕੇ ਚਰਨ