Source: ਧਰਮ

dhrm

gurbaaṇii anusaar dhrm kii hai? sb toṁ srresshṭ / uatm dhrm kihṛaa hai? siakh daa dhrm kii hai? dhrm ate religion viach koii phrk hai jaaṁ doveṁ iako hii hn? dhrm de naam te lṛaaii kiuṁ huundii? ihnaaṁ baare gurmti toṁ khoj kriie।

Religion dii pribhaasshaa hai “the belief in and worship of a superhuman power or powers, especially a God or gods. a particular system of faith and worship.“, rilijn taa biliiph sisṭm hai, visshvaas jaaṁ sshrdhaa daa visshaa hai। mnuakh ne jisnuuun dekhiaa nhiiṁ, jaaṇdaa nhiiṁ smjhdaa nhiiṁ aunnii sshrdhaa viach uh kunm krdaa hai jo usnuuun giaan toṁ, sojhii toṁ duur rakhde hn। vakh vakh sshrdhaa kaarṇ lokaaṁ ne maarg vakhre vakhre bṇaa le। jitnii trh dii sshrdhaa utne vakhre maarg, pher dhiṛe bundiiaaṁ, jathe, jihnaaṁ viach vii hor niake niake jathe te grrup bṇii jaaṁde ne। muslmaan muslm imaan = imaan daa pakaa hoṇ daa maarg sii uhnaaṁ viach vunḍ hai sshrdhaa kaarṇ। isaaii mti viach saikṛiaa dhiṛe bṇ ge, hiduuaaṁ viach vii kii dhiṛe bṇ ge, siakh (siakhṇ) vaale toṁ kdoṁ rilijn bṇ giaa siakhaaṁ nuuun ptaa hii nhiiṁ lagiaa te kdoṁ is viach kii dhiṛe bṇ ge te bṇii jaa rhe ne isdaa ptaa hii nhiiṁ lg rhiaa। saariaaṁ viach iak hoṛ hai aapṇe nunmbr aapṇii giṇtii vdhaauṇ dii।

kiaa dhrm dii vii ihii pribhaasshaa hai। je hai taaṁ putrr dhrm, ptii dhrm, istrrii dhrm, raaj dhrm dii gl huundii rhii hai uh kiuṁ? dhrm de viach sshrdhaa dii thaaṁ nhiiṁ huundii। dhrm daa arth huundaa phshrjsh। je raaj krnaa hai taaṁ raaj kiveṁ kriaa jaaṁdaa hai siakhṇaa paiṇaa hor koii raah nhiiṁ। puatr nuuun aapṇe phshrjsh puure krn lii smjhṇaa paiṇaa ke maaṁ baap nuuun kii chaahiidaa te sevaa kiveṁ krnii hai। aakhaaṁ bund krke, dhuuphsh batii krke naa raaj chlṇaa, naa ghr, naa grrhstii jiivn। ih sb duniaavii aachaar biuhaar hai। sunsaar viach vichrṇ dii vidhii taaṁ ke sunsaarii kaarj bkhuubii chlde rhṇ।

mnukhaa dhrm ihnaaṁ saariaaṁ dhrmaaṁ toṁ uapr hai। sunsaar viach saare kaarj krdiaaṁ shii disshaa viach sukhii jiivn chldaa rhe aanund dii avsthaa bṇii rhe is lii kihṛaa dhrm hai? gurmti dii drrisṭii viach dhrm kii hai? adhiaatm de maarg te puurii mnuakh jaatii daa iako dhrm hai uh kihṛaa hai?

”srb dhrm mhi srresṭ dhrmu॥ hri ko naamu jpi nirml krmu॥” – ih gurmti daa brrhm giaan daa phurmaan hai ke sb toṁ vaḍaa dhrm hai hri daa naam (giaan/sojhii) jpi – jpdiaaṁ (phchaan krdiaa smjhdiaa) aapṇe krm nirml ( nir ml – ml rhit) vikaar rhit krnaa। kaam krrodh lobh moh ahunkaar iirkhaa drvessh jhuuṭh niundaa chuglii aadii vikaar chhaḍ hukm dii sojhii laiṇaa। ih puurii maanvtaa nuuun aadessh hai। ek (ektaa) de suut viach pro ke saariaaṁ nuuun smaan smjhṇaa। “uuṭht baiṭht hri jaapu॥ binsai sgl suntaapu॥ bairii sbhi hovhi miit॥ nirmlu teraa hovai chiit॥2॥ sbh te uutm ihu krmu॥ sgl dhrm mhi srresṭ dhrmu॥hri simrni teraa hoi udhaaru॥ jnm jnm kaa utrai bhaaru॥3॥ puurn terii hovai aas॥ jm kii kṭiiai terii phaas॥ gur kaa updesu suniijai॥ naank sukhi shji smiijai॥” – giaan, sojhii arth naam dii prraaptii taaṁ saare suntaap saare duakh duur krdii hai। hukm dii sojhii saariaaṁ viach ek jot daa aabhaas saariaaṁ nuuun aapṇe miit bṇaa diundii hai। ihii “amulu dhrmu” dhrm hai naank paatisshaah daa dasiaa maarg। ihii smjhaaiaa hai “dhrm khunḍ kaa eho dhrmu॥ giaan khunḍ kaa aakhhu krmu॥”

”kbiiraa jhaa giaanu th dhrmu hai jhaa jhuuṭhu th paapu॥ jhaa lobhu th kaalu hai jhaa khimaa th aapi॥” – huṇ istoṁ spsshṭ hor kii ho skdaa hai।

pr mnuakh giaan chhaḍ kii krdaa? sshrdhaa viach aapṇe mn dii mrjii krn lag paiṁdaa, giaan toṁ bhajdaa। “aunmrritu chhoḍi bikhiaa lobhaaṇe sevaa krhi viḍaaṇii॥ aapṇaa dhrmu gvaavhi buujhhi naahii andinu dukhi vihaaṇii॥ mnmukh aundh n chethii ḍuubi mue binu paaṇii॥”। aunmrrit kii hai nhiiṁ jaaṇdaa “aunmrritu hri kaa naamu hai jitu piitai tikh jaai॥”। gur dii sevaa nhiiṁ krdaa te sach dhrm gvaa laiṁdaa hai hri daa naam nhiiṁ jpdaa (pchhaaṇdaa) hume viach vaadhaa krdaa। “gur kii sevaa sbdu viichaaru॥ humai maare krṇii saaru ॥7॥“

jihnaaṁ daa viasshaa adhiaatm hai spirituality hai uhnaaṁ lii khiaa “adhiaatmii hri guṇ taasu mni jphi eku muraari॥ tin kii sevaa dhrm raai krai dhunnu svaarṇhaaru॥2॥”

paatisshaah aakhde “mai bdhii schu dhrm saal hai॥ gursikhaa lhdaa bhaali kai॥” – schu dii dhrmsaal hai hukm de giaan dii sikhiaa deṇ vaalii paaṭhsshaalaa। jg rchnaa jhuuṭh hai bins jaaṁdii hai “jg rchnaa sbh jhuuṭh hai jaani lehu re miit॥ khi naank thiru naa rhai jiu baaluu kii bhiiti॥49॥“ – jg rchnaa rete dii kundh vaaṁg hai bins jaadii hai। sch hai sdiiv rhṇ vaalaa prmesr daa naam (giaan), usdaa hukm। ih sach dhrm dii dhrmsaal, guṇaaṁ nuuun muakh rakhṇ vaalaa labh laiṁdaa hai।

”naank guru suntokhu rukhu dhrmu phulu phl giaanu॥ rsi rsiaa hriaa sdaa pkai krmi dhiaani॥ pti ke saad khaadaa lhai daanaa kai siri daanu॥1॥” – gur daa arth huundaa guṇ, guru guṇaaṁ daa dhaarṇii, guruu guṇ deṇ vaalaa। suntokh daa dhaarṇii guru hai, jo dhrm (sach) de rukh vaaṁg hai jiste giaan de phul phl lgde hn। is viach naam (sojhii) daa aunmrrit rs bhriaa huundaa te pakṇ te drriṛ hoṇ te krm (prmesr dii dyaa) naal hukm vl dhiaan rhiundaa hai।

”isu jug mhi raam naami nistaaraa॥ virlaa ko paae gur sbdi viichaaraa॥ aapi trai sgle kul udhaaraa॥3॥ isu klijug mhi krm dhrmu n koii॥ klii kaa jnmu chunḍaal kai ghri hoii॥ naank naam binaa ko mukti n hoii॥“

”jo tudhu bhaavai so nirml krmaa॥ jo tudhu bhaavai so schu dhrmaa॥ srb nidhaan guṇ tum hii paasi॥ tuuun saahibu sevk ardaasi॥3॥” – nirml krm, nirml huundaa ml rhit, vikaar rhit, prrbh nuuun kii bhaauṁdaa hai? jo usnuuun bhaauṁdaa hai usde anusaar uh hukm krdaa hai। so jo usdaa hukm hai uhii sach hai te uhii hoṇaa kiuṁke saanuuun ptaa hai ke “hukmai aundri sbhu ko baahri hukm n koi॥” pher aah duniaavii dhrm jo asiiṁ munne baiṭhe haaṁ uh sach dhrm nhiiṁ ho skde। taahiiṁ gurmti daa aadessh hai ke saare bhrm naas hoṇ mnuakh de naam (sojhii) hove hukm daa taaṁ hii sch dhrm aṭl hai “tji sbhi bhrm bhjio paarbrrhmu॥ khu naank aṭl ihu dhrmu॥”। duniaavii munne hoe dhrm sshrdhaa kevl mnuakh de ghṛe hoe ne “krm dhrm nem brrt puujaa॥ paarbrrhm binu jaanu n duujaa॥” naa naank paatisshaah ne siakhii dhrm bṇaaiaa, siakhṇ daa dhrm taaṁ aadi toṁ hai bhgt jn, kete prrhlaadh jn hoe ne saare hii siakh sn, naa muhamd jii ne islaam/ muslmaan dhrm chlaaiaa mnuakh nuuun imaan daa musalm /mukaml/ puurੲ hoṇaa taaṁ aadi toṁ hii aadessh hai aalaah daa, yhuudii, isaaii aadi jitne vii aaj munne jaaṇ vaale dhrm hn ihnaaṁ de piir paigunbr kevl sach de raah te chalṇ nuuun hii aakhde rhe ne। uhnaaṁ de jaaṇ toṁ baad hii duniaavii lokaaṁ ne duujiaaṁ nuuun ihnaaṁ paigunbraaṁ daa, aalaah de puatraaṁ daa naam vrt ke bhiiṛ hii kaṭhii krn daa kunm kiitaa hai golk lii, pr uhnaaṁ daa sundessh sach de raaj daa, sach dhrm daa bhual hii ge hn।

”jugi jugi aapo aapṇaa dhrmu hai sodhi dekhhu bed puraanaa॥ gurmukhi jinii dhiaaiaa hri hri jgi te puure prvaanaa॥3॥”

”binu gur grbu n meṭiaa jaai॥ gurmti dhrmu dhiirju hri naai॥ naank naamu milai guṇ gaai॥”

”isu jug kaa dhrmu pṛhu tum bhaaii॥ puurai guri sbh sojhii paaii॥ aithai agai hri naamu skhaaii॥1॥”

”naa hm krm n dhrm such prrbhi ghi bhujaa aapaaio॥4॥bhu khunḍnu dukh bhunjno bhgti vchhl hri naaio॥5॥”

“hri philṛii laav prvirtii krm drriṛaaiaa bli raam jiiu॥ baaṇii brrhmaa vedu dhrmu drriṛhu paap tjaaiaa bli raam jiiu॥ dhrmu drriṛhu hri naamu dhiaavhu simrriti naamu drriṛaaiaa॥ stiguru guru puuraa aaraadhhu sbhi kilvikh paap gvaaiaa॥ shj anundu hoaa vḍbhaagii mni hri hri miiṭhaa laaiaa॥ jnu khai naanku laav philii aarunbhu kaaju rchaaiaa॥1॥“ – ved dhrm drriṛ krṇ daa aadessh sii। ved dhrm sch dhrm hai। ved daa arth book, kitaab jaaṁ uh thaaṁ jiathe giaan hove। ihii hri daa naam, naam (sojhii) hoṇaa hii dhrm drriṛ krnaa hai। simrrit daa arth huundaa aapṇii surt viach chete rkhṇaa। chete rkhṇaa hii naam (sojhii) drriṛ krnaa hai jis naal shj anund dii prraaptii huundii hai।

dhrm nuuun dhundaa, dhrm de naam te maaiaa daa vaapaar, dhrm nuuun lokaaṁ nuuun vunḍṇ dii thaaṁ sach dhrm daa prrchaar kise ne nhiiṁ krnaa। gurmti daa naam vrt ke vii kihṛaa dhrm chungaa kihṛaa mundaa bs ihii viichaar krde aaj saare। je gurmti dii vichaar hove taaṁ saare hii aapṇe disṇe। koii dhrm chungaa maaṛaa nhiiṁ disṇaa te saariaaṁ naal prrem bhaavnaa paidaa hoṇii। is lii jshruurii hai ke gurmti dii vichaar kiitii jaave। bhgtaaṁ ne guruaaṁ ne ihii kiitaa taaṁ hii saare duniaavii dhrmaaṁ nuuun munnṇ vaale guruaaṁ de naal prrem krde sii, naal jungaaṁ vii lṛiiaaṁ। jihṛe dhrm daa vaapaar krde sii uh hmesshaa virodh krde rhe। sach dhrm nuuun pchhaaṇn vaale virle hii rhe ne।

prmesr daa hukm, prmesr daa giaan hii sach dhrm hai “jo tudhu bhaavai so nirml krmaa॥ jo tudhu bhaavai so schu dhrmaa॥ srb nidhaan guṇ tum hii paasi॥ tuuun saahibu sevk ardaasi॥3॥” jo usnuuun bhaauṁdaa hai uh uhii hukm chlaauṁdaa hai। duniaavii paakhunḍ taaṁ chhaḍṇ daa aadessh hai gurmti viach “krm dhrm nem brrt puujaa॥ paarbrrhm binu jaanu n duujaa॥2॥”। ih sb chhaḍ ke naam(sojhii) dii gl krde ne paatisshaah “isu jug kaa dhrmu pṛhu tum bhaaii॥ puurai guri sbh sojhii paaii॥ aithai agai hri naamu skhaaii॥1॥”

”naahin gunu naahin kchhu bidiaa dhrmu kunu gji kiinaa॥ naank birdu raam kaa dekhhu abhai daanu tih diinaa॥”

”naa tisu giaanu n dhiaanu hai naa tisu dhrmu dhiaanu॥ viṇu naavai nirbhu khaa kiaa jaaṇaa abhimaanu॥”

”isu jug kaa dhrmu pṛhu tum bhaaii॥ puurai guri sbh sojhii paaii॥ aithai agai hri naamu skhaaii॥1॥”

asiiṁ daan, bhojn de lungr lauṇ, sonaa daan krn nuuun siakhii munn liaa is baare paatisshaah aakhde “dhnvuntaa hoi kri grbaavai॥ trriṇ smaani kchhu sungi n jaavai॥ bhu lskr maanukh uupri kre aas॥ pl bhiitri taa kaa hoi binaas॥ sbh te aap jaanai blvuntu॥ khin mhi hoi jaai bhsmuntu॥ kisai n bdai aapi ahunkaarii॥ dhrm raai tisu kre khuaarii॥ gur prrsaadi jaa kaa miṭai abhimaanu॥ so jnu naank drgh prvaanu॥2॥”, “krm dhrm jugti bhu krtaa krṇaihaaru n jaanai॥”

“aasaa mnsaa bundhnii bhaaii krm dhrm bundhkaarii॥ paapi puunni jgu jaaiaa bhaaii binsai naamu visaarii॥ ih maaiaa jgi mohṇii bhaaii krm sbhe vekaarii॥1॥”

”tiirth naai n utrsi mailu॥ krm dhrm sbhi humai phailu॥ lok pchaarai gti nhii hoi॥ naam bihuuṇe chlshi roi॥”

”niulii krm bhuiaungm bhaaṭhii॥ rechk kuunbhk puurk mn haaṭhii॥ paakhunḍ dhrmu prriiti nhii hri su gursbd mhaa rsu paaiaa॥”

”jini aatm ttu n chiiniੑaa॥ sbh phokṭ dhrm abiiniaa॥ khu beṇii gurmukhi dhiaavai॥ binu stigur baaṭ n paavai॥5॥1॥” – sache de guṇaaṁ nuuun vichaare, prraapt kiite bine baaṭ naa paave, shii raah daa ptaa nhiiṁ lagṇaa।

”mnmukhi maaiaa mohu hai naami n lgai piaaru॥ kuuṛu kmaavai kuuṛu sunghrai kuuṛi krai aahaaru॥ bikhu maaiaa dhnu sunchi mrhi aunti hoi sbhu chhaaru॥ krm dhrm suchi sunjmu krhi auntri lobhu vikaar॥naank mnmukhi ji kmaavai su thaai n pvai drgh hoi khuaaru॥”

asiiṁ chiaṭe kpṛiaaṁ nuuun, pag, dumaale baaṇe nuuun dhrm munn liaa। svere uaṭh ke hii paaṭh krn nuuun dhrm munn liaa pr giaan toṁ bhajde rhe, baaṇii daa phurmaan hai “aachaarii nhii jiitiaa jaai॥ paaṭh pṛai nhii kiimti paai॥ asṭ dsii chhu bhedu n paaiaa॥ naank stiguri brrhmu dikhaaiaa॥”, sti gur (sache de giṇ) ne hii brrhm dikhaauṇaa ghṭ viach hii hri dii muurt jot dikhaauṇii।

”bed saastrr jn dhiaavhi trṇ ku sunsaaru॥ krm dhrm anek kiriaa sbh uupri naamu achaaru॥2॥” – naam aachaar huundaa sojhii, giaan daa aachrṇ। duniaavii aachra kunm nhiiṁ aauṁdaa। lokaaṁ nuuun dikhaavaa krke aachrṇ rakhiaaṁ mgr laaiaa jaa skdaa pr prmesr nuuun nhiiṁ। punchm paatisshaah aakhde “maaii mere mn kii prriiti॥ ehii krm dhrm jp ehii raam naam nirml hai riiti॥ rhaau॥prraan adhaar jiivn dhn morai dekhn ku drsn prrbh niiti॥”

gurmukh ne dhrtii (hirde) viach aunmrrit (naam/ sojhii/giaan) daa buuṭaa laauṇaa hai “stiguru dhrtii dhrm hai tisu vichi jehaa ko biije tehaa phlu paae॥ gursikhii aunmrritu biijiaa tin aunmrrit phlu hri paae॥ onaa hlti plti mukh ujle oi hri drgh schii painaae॥ iknੑaa aundri khoṭu nit khoṭu kmaavhi ohu jehaa biije tehaa phlu khaae॥”। mnuakh daa hirdaa hii sch dhrm hai “ihu sriiru sbhu dhrmu hai jisu aundri sche kii vichi joti॥” jis viach jot, prmesr daa biund vasdaa। hirde nuuun hii mundr bṇaa ke giaan dii muurt ghṛnii sii “hri mundru ehu sriiru hai giaani rtni prgṭu hoi ॥” jis naal sach dhrm saal hirde viach hii bṇ ske। pr saaḍaa dhiaan saaraa baahr nuuun hai।

sach (hukm/sojhii) dhrm aadi toṁ chl rhiaa hai jo akaal ne aap thaapiaa “naank jiia upaai kai likhi naavai dhrmu bhaaliaa॥ othai sche hii schi nibṛai chuṇi vkhi kḍhe jjmaaliaa॥”, sach de ilaavaa kuajh vii hor dhrm munnṇaa hii mnuakh lii dojshkh (nrk) hai। vikaaraaṁ dii aag hai।

”dhiirju dhrmu gurmti hri paaiaa nit hri naamai hri siu chitu laavai॥ aunmrrit bchn stigur kii baaṇii jo bolai so mukhi aunmrritu paavai॥2॥ nirmlu naamu jitu mailu n laagai gurmti naamu jpai liv laavai॥ naamu pdaarthu jin nr nhii paaiaa se bhaaghiiṇ mue mri jaavai॥3॥”

”hri hri krt miṭe sbhi bhrmaa॥ hri ko naamu lai uutm dhrmaa॥ hri hri krt jaati kul hrii॥ so hri aundhule kii laakrii॥1॥” – ihnaaṁ punktiiaaṁ nuuun pṛrh ke kiiaaṁ nuuun lagṇaa ke hri hri hii uchaarii jaaṇ nuuun khiaa giaa hai। pr iathe hri de giaan nuuun smjhṇ dii gl ho rhii hai।

”teraa vkhtu suhaavaa aunmrritu terii baaṇii॥ sevk sevhi bhaau kri laagaa saau praaṇii॥ saau prraaṇii tinaa laagaa jinii aunmrritu paaiaa॥ naami terai joi raate nit chṛhi svaaiaa॥ iku krmu dhrmu n hoi sunjmu jaami n eku pchhaaṇii॥ vkhtu suhaavaa sdaa teraa aunmrrit terii baaṇii॥3॥”

”stu suntokhu diaa dhrmu siigaaru bnaavu॥ sphl suhaagṇi naankaa apune prrbh bhaavu॥” – uhii suhaagṇ jo naam/ giaan/sojhii dii dhaarṇii hunkaar ate vikaar rhit buadh hai sphl hai prrbh (hri) nuuun bhaauṁdii hai jisne stu (hukm dii sojhii), suntokh (ih smjh ke suntusshṭii hai ke sb hukm viach ho rhiaa), diaa de dhrm nuuun sigaar bṇaaiaa hai।

gurmti daa aadessh hai ke hukm munn ke sach dhrm nuuun praapt kiitaa jaave। gurmti vichaar raahiiṁ। gurbaaṇii pṛrhdiaaṁ smjhdiaaṁ saanuuun sch dhrm arth hukm dii sojhii prraapt hoṇii jis naal saaḍaa jiivn sukhii kiveṁ hove ptaa lage। baaṇii pṛrho smjho vichaaro te sach dhrmii bṇo। “nirguṇu mugdhu ajaaṇu agiaanii krm dhrm nhii jaaṇaa॥ diaa krhu naanku guṇ gaavai miṭhaa lgai teraa bhaaṇaa॥”

Source: ਧਰਮ