Source: ਸੁੱਚਾ ਤੇ ਜੂਠਾ

suachaa te juuṭhaa

ih lekh likhṇaa pai rhiaa kiuṁke iak viir naal vaaprii ghṭnaa ne usde mn te ghiraa jhṭkaa laaiaa sii। viir aakhdaa uh iak guruu ghr giaa jiathe hr mnuakh philaaṁ nlkaa dho rhiaa sii pher hath pair dho rhiaa sii, pher nlkaa dho rhiaa sii। jihṛaa ih nhiiṁ krdaa sii uathe de drbaan ḍaaṁṭ ke hath pair ate pher nlkaa dhoṇ nuuun aakhde sii। ih kunm jiunnii vaar uh drsshn krn jaa rhe sii krde sii pher baahr nikl ke vii kr rhe sii। aundr giaa taaṁ iak hor ṭuuṭii vekhii jis te likhiaa sii suache hath dhoṇ dii thaaṁ। pher hath dho ke jdoṁ prsaadaa paaṇii chhkṇ lii pungt viach baiṭhiaa pher prsaadaa iak phuaṭ duuroṁ suaṭiaa giaa hath uate ke kite vrtaauṇ vaale de hath juuṭhe naa ho jaaṇ। ih sb dekh ke usde mn viach svaal uaṭhiaa ke gurmti suachaa juuṭhaa kisnuuun munndii। aaj iste hii vichaar kraaṁge। gurbaaṇii daa phurmaan hai ke

“maataa juuṭhii pitaa bhii juuṭhaa juuṭhe hii phl laage ॥ aavhi juuṭhe jaahi bhii juuṭhe juuṭhe mrhi abhaage ॥1॥ khu punḍit suuchaa kvnu ṭhaau ॥ jhaaṁ baisi hu bhojnu khaau ॥1॥ rhaau ॥ jihbaa juuṭhii bolt juuṭhaa krn netrr sbhi juuṭhe ॥ iundrrii kii juuṭhi utrsi naahii brrhm agni ke luuṭhe ॥2॥ agni bhii juuṭhii paanii juuṭhaa juuṭhii baisi pkaaiaa॥ juuṭhii krchhii prosn laagaa juuṭhe hii baiṭhi khaaiaa ॥3॥ gobru juuṭhaa chukaa juuṭhaa juuṭhii diinii kaaraa ॥ khi kbiir teii nr suuche saachii prii bichaaraa ॥4॥1॥7॥(raagu bsuntu hiunḍolu ghru 2, 1195)”

uprokt punktiiaaṁ viach taaṁ mhaaraaj ne hrek vstuu nuuun juuṭhaa aakh diataa। aakhde kevl gurmti dii vichaar juuṭhii nhiiṁ hai baakii sb juuṭhaa hii hai। je itnii gl smjh aa jaave ke paaṇii naal piunḍaa/sriir/bdehii naal dhoṇ nuuun gurmti suachaa nhiiṁ munndii hai। aao vekhiie hor kihṛe udaahrṇ hn gurmti viach

“suuche ehi n aakhiiahi bhni ji piunḍaa dhoi॥ suuche seii naankaa jin mni vsiaa soi॥” – giaan naal vichaar naal naam (sojhii) usde hukm nuuun hirde viach vsaauṇaa hii suachmtaa hai।

“baahru dhoi auntru mnu mailaa dui ṭhur apune khoe॥ iihaa kaami krrodhi mohi viaapiaa aagai musi musi roe॥1॥”

”ujlu kaihaa chilkṇaa ghoṭim kaalṛii msu॥ dhotiaa juuṭhi n utrai je su dhovaa tisu॥1॥”

jdoun tk mn juuṭaa hai, naam (gurmti giaan vichaar toṁ prraapt sojhii) naal dhotaa nhiiṁ giaa isdii mail nhiiṁ utrnii।

”mni juuṭhai tni juuṭhi hai jihvaa juuṭhii hoi॥”

”baahri mlu dhovai mn kii juuṭhi n jaae॥ (m 3, raagu siriiraagu, 88)”

jihṛe gurmti giaan dii vichaar nhiiṁ krde uh suache nhiiṁ ho skde। suchmtaa kevl gur sbd naal hoṇii

“auntri juuṭhaa kiu suchi hoi॥ sbdii dhovai virlaa koi॥ gurmukhi koii schu kmaavai॥ aavṇu jaaṇaa ṭhaaki rhaavai॥6॥”

huṇ isdaa bhaav ih nhiiṁ hai ke bdehii dii suchmtaa nhiiṁ rakhṇii। sriir dii arogtaa lii sriir dhoṇaa chungii gl hai। dhote liiṛe paauṇaa chungii gl hai। ml ml ke sriir dii mail dhoṇaa aachhaa hai। pr is naal gurmti giaan nhiiṁ milṇaa naam prraaptii nhiiṁ hoṇii। naam prraaptii lii mn dhoṇaa paiṇaa। pr is naaloṁ sriir dhoṇaa saukhaa is kaarṇ kii viir bhaiṇaa sriir dhoṇ nuuun hii dhrm munn laiṁde ne। “gurmukhi hchhe nirmle gur kai sbdi subhaai॥ onaa mailu ptungu n lgii ji chlni stigur bhaai॥ mnmukh juuṭhi n utrai je su dhovṇ paai॥ naank gurmukhi melianu gur kai aunki smaai॥45॥”

bhaaṁḍaa dhoi baisi dhuupu devhu tu duudhai ku jaavhu॥ duudhu krm phuni surti smaaiṇu hoi niraas jmaavhu॥1॥(m 1, raagu suuhii, 728)

bhaaṁḍaa hai hirdaa। hirde viachoṁ mnmti dhoṇii vikaar dhoṇe ne। pher baisi dhuupu arth hai pviatr krnaa ke kuajh vikaar/vichaar mnmti de anmti de rhi taaṁ nhiiṁ ge। je gurmti de ilaavaa kuajh hor rhi giaa te bhaaṁḍaa juuṭhaa hii rhi jaaṇaa। duadh nuuun bhut pvitar munniaa jaaṁdaa। paatsshaah aakhde jiveṁ suachaa dhotaa hoiaa bhaaṁḍaa lai ke duadh laiṇ jaaiidaa gurmti de giaan daa aunmrrit bhrnaa hirde viach taaṁ hiiṁ surt de viach giaan junmṇaa jiveṁ duadh toṁ dhiiṁ jmaaiidaa। mainuuun hor koii khiaal mn viach rakhṇe hii nhiiṁ hn ke koii sshunkaa paidaa hove। puurṇ bhrosaa gurbaaṇii te hai ke ias viach drgaah toṁ siadhaa giaan aaiaa jo bhgtaaṁ ne drj kiitaa।

duadh naal gurduaare dho rhe haaṁ duadh nuuun pviatr jaaṇ ke, phual chṛrhaa rhe haaṁ guruu ghraaṁ viach। aau dekhiie gurbaaṇii viach kii drj hai is baare।

“duudhu t bchhrai thnhu biṭaario॥phuulu bhvri jlu miini bigaario॥1॥ maaii gobiund puujaa khaa lai chraavu॥ avru n phuulu anuupu n paavu॥”

jis thṇ choṁ duadh kaḍ rhe haaṁ gaaṁ daa uh taaṁ bchhṛe ne philaaṁ hii juuṭhaa kiitaa hai, phual bhaure ne (suungh ke) te paaṇii machhii ne khshraab juuṭhaa kr diataa। so duadh phual paaṇii ih tiunne hii juuṭhe ne। aakhde paaṇii naal dhoṇaa, suache hath vii dho dho ke ṭuuṭiiaaṁ nuuun hii rab dhaar liaa। bhgt jii aakhde

“aaniile kuunbh bhraaiile uudk ṭhaakur ku isnaanu kru॥biaaliis lkh jii jl mhi hote biiṭhlu bhailaa kaai kru॥1॥ jtrr jaau tt biiṭhlu bhailaa॥ mhaa anund kre sd kelaa॥1॥ rhaau॥ aaniile phuul proiile maalaa ṭhaakur kii hu puuj kru॥ phile baasu lii hai bhvrh biiṭhl bhailaa kaai kru॥2॥ aaniile duudhu riidhaaiile khiirun ṭhaakur ku naivedu kru॥ phile duudhu biṭaario bchhrai biiṭhlu bhailaa kaai kru॥3॥ iibhai biiṭhlu uubhai biiṭhlu biiṭhl binu sunsaaru nhii॥ thaan thnuntri naamaa prrṇvai puuri rhio tuuun srb mhii॥4॥2॥(raagu aasaa, bhgt naam dev jii, ”

“aaniile kuunbh bhraaiile uudk ṭhaakur ku isnaanu kru॥biaaliis lkh jii jl mhi hote biiṭhlu bhailaa kaai kru॥1॥“ – naamdev jii ne taaṁ biiṭhl (ṭhaakur) nuuun isnaan krvaauṇ toṁ mnaa kr diataa ih khi ke kii biaalii lakh jiiv jis de viach ne usnaal maiṁ biiṭhl juuṭhaa/mailaa kiuṁ kraaṁ।

”aaniile phuul proiile maalaa ṭhaakur kii hu puuj kru॥ phile baasu lii hai bhvrh biiṭhl bhailaa kaai kru॥2॥” – aakhde maiṁ phual toṛke lai aavaaṁ ṭhaakur dii puujaa krn lii pr phualsh toṁ bhvre ne philaaṁ hii suungh ke khusshbuu juuṭhii kr diatii hai।

”aaniile duudhu riidhaaiile khiirun ṭhaakur ku naivedu kru॥ phile duudhu biṭaario bchhrai biiṭhlu bhailaa kaai kru॥3॥” – gaaṁ daa duadh cho ke lai aavaaṁ pr ṭhaakur lii khiir bṇaauṇ lii pr uh vii bchhṛe ne juuṭhaa kr diataa hai philaaṁ hii। maiṁ jiathe vekhdaaṁ haaṁ uathe hii mainuuun biiṭhl (rab/gobiund) disdaa।

khiṇ daa bhaav hai ke je mn suachaa nhiiṁ taaṁ sb kuajh kuuṛ hai, juuṭhaa hai।

“dehii gupt bidehii diisai॥” – jo diakh rihaa uh dho vii lveṁgaa, dhoṇaa dehii nuuun hai mn nuuun te buadh nuuun hai giaan naal, bdehii nhiiṁ।

“baahri dhotii tuumṛii aundri visu nikor॥ saadh bhle aṇnaatiaa chor si choraa chor॥2॥” – baahr dhotii hoii hai tuumṛii (chmṛii) pr aundr tere viassh (vikaar) bhre hoe ne। aundr maaiaa daa vissh bhriaa te baahrlii tuumṛii dhoṇ lagiai। saadh (jihnaaṁ mn sdhiaa) uh nhiiṁ prvaah krde sriir de jhuuṭh suach dii।

”puujhu raamu eku hii devaa॥ saachaa naavṇu gur kii sevaa॥1॥ rhaau॥ jl kai mjni je gti hovai nit nit meṁḍuk naavhi॥ jaise meṁḍuk taise oi nr phiri phiri jonii aavhi॥2॥” – je jl naal piunḍaa dhotiaaṁ prmgti mil jaave taaṁ meṁḍk saare tr jaaṇe chaarhide sii, machhiiaaṁ saariiaaṁ tr jaaṇiiaaṁ chaahiidiiaaṁ sii। ih smjhṇ vaalii gl hai ke saachaa naavṇ gur kii sevaa hai te gur kii sevaa sbd viichaar dasii hai baaṇii ne।

jdoṁ naank paatisshaah ne khiaa “tiirthi naavaa je tisu bhaavaa viṇu bhaaṇe ki naai krii॥” jisdaa arth hai tiirth naavaa je tainuuun bhaavaaṁ, smjh jaaṇaa chaahiidaa sii ke tiirth naavṇ dii taaṁ ptaa krnaa pegaa baaṇii toṁ ke prmesr nuuun kiveṁ bhaavaaṁ (chungaa) lagaaṁ। gurbaaṇii taaṁ aakhdii “tiirthi naavṇ jaau tiirthu naamu hai॥” taaṁ saanuuun smjh aauṇii chaahiidii sii ke naam (gurmti dii sojhii) hii tiirth hai। “mnu mundru tnu ves klundru ghṭ hii tiirthi naavaa॥” – mn hii mundr hai “hri mundru ehu sriiru hai giaani rtni prgṭu hoi॥”, ghṭ aundr vasde giaan toṁ prraapt sojhii, naam de aunmrrit srovr viach hii tiirth snaan hai।

suutk?

gurbaaṇii daa phurmaan hai “mn kaa suutku duujaa bhaau॥ bhrme bhuule aavu jaau॥1॥ mnmukhi suutku kbhi n jaai॥ jichru sbdi n bhiijai hri kai naai॥1॥” – duujaa bhaau hai gurmti toṁ ulṭ soch। mnmti jaaṁ krm kaaṁḍ viach phse hoṇaa hukm smjhṇ dii thaaṁ। gurmti vichaar toṁ bhajṇaa। “stiguru seviai suutku jaai॥” te gur kii sevaa ṭuuṭii dhoṇaa nhiiṁ dasii, piunḍaa dhoṇaa nhiiṁ dasiaa blke “gur kii sevaa sbdu viichaaru॥” ate “gur kaa sbdu shji viichaaru॥” dasiaa।

“phaasn kii bidhi sbhu kouu jaanai chhuuṭn kii iku koii॥ khi kbiir raamu ridai bichaarai suutku tinai n hoii ॥3॥41॥”

chhuuṭn kii bidhi gurmti hai, jd saaḍe kol chhuuṭn kii vidhi hai te asiiṁ hor kioṁ phṁsii jaa rhe haaṁ ? gl iathe viichaarn vaalii hai kii kaarn hai kii maaiaa ruupii jaal hor vaḍaa hoii jaa rhiaa hai। jo dhrm de krm asiiṁ kr rhe aa kite ohii taaṁ kaarn nhiiṁ ? asl viach jihṛe asiiṁ krn lage hoe haaṁ oh paakhunḍ de krm hn, ih uh nhiiṁ jo gurbaaṇii ne dase hn, is gal daa bhulekhaa gurmti ne kaḍhiaa hai ।

jihṛii gal gurbaaṇii munnṇ nuuun khi rhii sii asl viach oh taaṁ asiiṁ munnii hii nhiiṁ ate aapṇii mat anusaar hii dhrm krm viach uljh ge। ntiijaa kii nikliaa? giaan daa prgaasu te duur agiaan aundher hor vadh giaa। kdii asiiṁ sochiaa hii nhiiṁ jo kujh asiiṁ krṇ lage hoe haaṁ kii guruu khiundaa vii hai oh krṇ nuuun jaaṁ asiiṁ aapṇii hii mrjii naal lage hoe haaṁ ? bs iathe gl hai saarii ise nuuun hii guruu kuphkṛe lage hoe khiundaa। hor kuajh nhiiṁ bs kuphkṛe lage hoe hn aaj saare hii । guruu toṁ taaṁ puachhiaa hii nhiiṁ ke kii krnaa sii ntiije aaj tuhaaḍe saahmṇe hn। is krke jihṛii chhuuṭn kii vidhi gurmti aa ohnuuun apnaaoṇaa kriie। paatsshaah jii daa phurmaan hai।

“phirai baagaa kri isnaanaa choaa chundn laae॥ nirbhu nirunkaar nhii chiiniaa jiu hstii naavaae॥3॥” – baahrii sriir, maaiaa dii deh nuuun dhoṇ te svaarṇ te puuraa jor lagaa jiveṁ haathii nuuun nvaa rhe hoiie। “mn kaa suutku lobhu hai jihvaa suutku kuuṛu॥” naa pṛrhiaa naa smjhiaa naa dhoṇ daa koii jtn hai।

“baahri dhotii tuumṛii aundri visu nikor॥”

“ggaa gur ke bchn pchhaanaa ॥ duujii baat n dhrii kaanaa॥”

so bhaaii saukhaa triikaa hai tn nuuun dho ke khussh hoii jaavo, bhaaveṁ din viach vaar vaar kesii snaan kr lvo, mn dii mail, suutk taaṁ giaan naal hii dhotii jaaṇii। mn nirml (nir+ml/ ml rhit) naam (sojhii) naal hii hoṇaa।baaṇii pṛrhii chalo te naal vichaar kro। koii sshunkaa hove taaṁ gurmti viachoṁ khoj lvo। kevl ardaas nhiiṁ krnii “…khoj sshbd maiṁ leho” khojṇaa vii hai।

Source: ਸੁੱਚਾ ਤੇ ਜੂਠਾ