Source: ਗੁਰਮੁਖਿ ਬਾਂਧਿਓ ਸੇਤੁ ਬਿਧਾਤੈ
gurmukhi baaṁdhio setu bidhaatai ॥ lunkaa luuṭii dait suntaapai ॥ raamchundi maario ahi raavṇu ॥ bhedu bbhiikhṇ gurmukhi prchaaiṇu ॥ gurmukhi saairi paahṇ taare ॥ gurmukhi koṭi tetiis udhaare ॥40॥ raamklii gosṭi (m: 1) – 942
stiguruu jii ihnaaṁ pungtiiaaṁ viach gurmukh nuuun bhvsaagr paar krn lii kise beṛii jaaṁ jhaaj dii thaaṁ ‘setuu (pul) aakhde hn, pr pichhle grrunthaaṁ viach kise maut nuuun beṛii (kisshtii) jaaṁ jhaaj tak hii drjaa prraapt sii । ih ṭhiik hai ki jhaaj smuundr nuuun chiirde hoe ik kinaare toṁ duusre kinaare te chle jaaṁde hn pr ih jhaaj ḍuabde bhii rhiunde hn । jisdaa mtlb ih hai ki jhaaj viach baiṭh ke smuundr paar krn smeṁ ḍuab jaaṇ daa khtraa bṇiaa rhiundaa hai kiuṁki ih jhaaj smuundr paar krn viach sau phiisdii smrathaa nhiiṁ rakhdaa, is vichliiaaṁ kmjoriiaaṁ kaarn ih ḍuab bhii jaaiaa krdaa hai । ihii gal bhv-saagr paar krn viach kise jhaaj lii hor bhii khtrnaak hai, ithe taaṁ hvaa smaan kmjorii hii bhv saagr paar krn vaale jhaaj nuuun lai ḍuabdii hai । is lii gurmti viach puure guruu de, puure giaan dii puurii drrisshṭii hii bhv-saagr taarn-haarii hai, jis viach kidhre bhii maaiaa ruupii hvaa daa dbaau nhiiṁ paiṁdaa । is lii stiguruu jii gurmti de dhaarnii gurmukhaaṁ nuuun bhv-saagr paar krn daa pul (set) aakhde hn । pul kde bhii ḍuabiaa nhiiṁ krde pr je kde aisaa bhaaṇaa prrmesshr daa vrt jaave ki is bhv-saagr viach bhrm daa laivl itnaaṁ uchaa ho jaave, ki gurmukh ruupii giaan daa puul sunsaarii lokaaṁ nuuun disṇoṁ bund ho jaave, taaṁ phir jdoṁ bhrm giaan de prrchaar daa raulaa-rapaa lokaaṁ dii smjh viach aauṇ lag jaave ate ihnaaṁ de kuuṛ giaan ate kpṭ nuuun lok smjhṇ lag jaaṇ taaṁ phir lokaaii de mnaaṁ vicho bhrm – giaan daa laivl niivaaṁ ho jaaṁdaa hai, td uprunt gurmti viachoṁ prrgṭ hoiaa gurmukh ruupii brrhm giaan daa pul phir prrgṭ ho jaaiaa krdaa hai । jis toṁ dii lungh ke is bhvsaagr toṁ dukhii hoe lok, paar ho jaaṁde hn ।
stiguruu jii aakhde hn ki gurmukh ne hirde ruupii lunkaa viach jithe mn-ruupii raavṇ daa raaj hai ate vichaale sriir srovr jaaṁ maaiaa ruupii saagr hai, nuuun paar krn lii ik pul bṇaa liaa hai । jisdaa aadi gurmukh ( saache sshbd) mukt-duaar gurmukh daa hirdaa ate duusraa siraa maaiaa toṁ paar sukh saagr hai । je koii gurbaaṇii, gur-sshbd (gur-updessh) nuuun gurmukh daa hirdaa munn ke ise viach smaaa jaave phir ise mukt duaar raahiiṁ bhv saagr toṁ paar ho skdaa hai । naank gurmukhi mukti duaaru ॥
jdoṁ guruu daa giaan is sriir srovr nuuun paar krke hirde ruupii lunkaa viach phuunch jaave taaṁ phir lokaa viach uthl puathl mach jaaṁdii hai । avguṇaaṁ de baajaar ujṛ jaade hn । avguṇ ruupii daitaa ute chunḍii (gurmti) ruupii giaan khṛg de prhaar huunde hn । ih griibii dii gdaa avguṇaaṁ nuuun kuṭ kuṭ ke lunkaa viach maar diundii hai, avguṇaaṁ de sir te suntaap dii ghṛii aa jaaṁdii hai । is dauraan mn (chund) puurn giaan prraapt krke suurj-vunsshii raam (brrhm-giaan) daa ruup bṇ jaaṁdaa hai । huṇ chundrme dii jgaa suurj (brrhm-giaan) mal laiṁdaa hai, jis naal mn daa philaa giaan jo ki hunkaar daa ruup hii huundaa hai, nsshṭ ho jaaṁdaa hai । mn daa philaa subhaaa mr jaaṁdaa hai jisnuuun ki stiguruu jii ‘ahi raavṇaa’ khde hn । gurbaaṇii viach bhgt kbiir jii “raajaa raam de arth iuṁ krde hn, ”raajaa raam naam moraa brrhm giaan ॥” sbdu bhaakht ssi joti apaaraa|| ssi ghri suuru vsai miṭai aundhiaaraa ॥” gurbaaṇii anusaar raam-naam daa spsshṭ arth ‘tt giaan jaaṁ brrhm giaan hai । “ahi raavṇ daa arth hai ‘aunh budhi daa dhaarnii ho ke maaiaa de buuchh naal chiunbṛiiaa hoiaa ‘mn’ । stiguruu jii daa mksd ithe rmaaiṇ dii kthaa de giaan krvaauṇ toṁ nhiiṁ uh taaṁ jogiiaaṁ nuuun brrhm giaan updessh de rhe hn । “mhaa purkhaaṁ kaa bolṇaa, hovai kitai prthaai ॥ oi aunmrrit bhre bhrpuur hhi onaa tilu n tmaaiI”……. “kaaiaa aundr gṛrh koṭu hai, sbhi daustr desaa ॥ aape taaṛii laaiianu sbh mhi prve । ‘ jistoṁ spsshṭ hai ki gurbaaṇii viach jd kise gṛrh-koṭ (kile) dessh jaaṁ sshhir (pṭn) dii gal aaii hai taaṁ usdaa sunbundh kaaiaa de aundr naal hii hai। hor koii baahr dii gal nhiiṁ । rchnaa aundr dii khii hoii gal de arth hirde viachoṁ khoj ke usdaa niraakaarii ruup smjh ke hii is niraakaarii baaṇii de arth bhaavaaṁ nuuun smjhiaa jaa skdaa hai । is lii jihnaaṁ ne baahrii arth kr le uhnaaṁ nuuun gurbaaṇii viach virodhaabhaas njr aauṇ lag piaa । ate uh maaiaa ruupii arthaaṁ naal juṛke sriir tak hii siimt rhi ge । baahr mukhii arth hii saanuuun baahrii sriir toṁ aage, aundrle sriir(hirde- mn) tak nhiiṁ jaaṇ diunde, jithoṁ ki ih baaṇii (gurbaaṇii) prrgṭ huundii hai ।
pr bhrm giaaniiaaṁ ne taaṁ gurbaaṇii nuuun smjhṇ dii kosshissh hii nhiiṁ kiitii jaapdii, jiveṁ ‘rovai raamu nikaalaa bhiaa ।। siitaa lkhmṇu vichhuṛi giaa ॥” ithe raamu de dessh nikaalaa milṇ vaale roṇ daa kaarn siitaa te lkhmṇ daa vichhuṛ jaaṇaa munniaa hai । jd ki siitaa te lkhmṇ rmaaiṇ anusaar raam chundr de sshhir chhaḍṇ vaale naal hii sn। vichhoṛaa taaṁ raam chundr nuuun maataa pitaajaaṁ baakii privaar naaloṁ jhalṇaa piaa । pr bhrm giaaniiaaṁ dii aundh visshvaas viach suatii hoii buadhii is ṭhokr nuuun mhisuus nhiiṁ kr skii, sgoṁ aunne vaah aapṇii philii miath anusaar hii is niraakaarii raam de arth sunsaarii raam-kthaa naal hii joṛ dite । jd ki gurmti daa raam taaṁ, ” sbhai ghṭ, raamu bolai, raamaa bolai ॥ raam binaa, ko bolai re ॥” hai ॥
huṇ is gl nuuun ik hor pakh toṁ vichaar ke dekhiie taaṁ isdii hor jiaadaa smjh aa jaaṁdii hai । uh pakh ih hai ki rmaaiṇ dii kthaa suṇn naauṇ vaale raam bhgtaaṁ daa is gurmti vichaar dhaaraa naal mel nhiiṁ hai। uh lok taaṁ avtaar vaadii vichaar dhaaraa de visshnuuun bhgt hn । jisdaa ki uh raam chundr nuuun avtaar munnde hn। uh lok maalii hath viach lai ke raam raam sshbd hii rṭde rhiunde hn । kbiir jii ihnaaṁ nuuun sunbodhn krke aakhde hn ‘hiunduu raam naamu uchroṁ ” bhgt kbiir jii ne jdoṁ ih sshbd uchaarn kiite sn udoṁ hiundostaan viach koii bhii aapṇe aap nuuun ‘hiunduu’ khaauṇaa chungaa nhiiṁ sii smjhdaa । kiuṁki hiunduu sshbd muslmaanii bhaasshaa daa bhut ghṭiiaa arth rakhṇ vaalaa sshbd hai । ih taaṁ
hkuumt de ḍr ate jor kaarn lokaaṁ nuuun hjshm krnaa piaa, pr jdoṁ kbiir jii raam-raam muuunh naal uchaarn vaaliaaṁ nuuun hiunduu aakhde hn taaṁ uh is ‘hiunduu sshbd nuuun isde shii arthaaṁ de drrisshṭiikoṇ toṁ hii laiṁde hn । kbiir jii daa mtlb hai ki muuunh naal raam raam khike hii bhgt khaauṇ lag jaaṇaa aapṇe aap viach ik bhut vaḍaa phreb hai । is lii kbiir jii ajihe lokaaṁ nuuun hiunduu aakhde hn । ‘raam’ khiṇ de, gurmti de drrisshṭii koṇ ate uhnaaṁ lokaaṁ de drrisshṭii koṇ viach auntr dasde hoe aakhde hn, ”kbiir raam khn mhi bhedu hai, taa mhi eku bichaaru ।। soii raamu sbhai khhi soii kutkhaar ॥” (punnaa 1374)
kbiir jii smjhaa rhe hn ki tuhaaḍe raam khiṇ viach ate gurmti do raam kthn viach bhut vaḍaa bhed hai । uṁjh taaṁ raam raam saaraa sunsaar hii krdaa hai pr je koii sach muach ghṭ ghṭ ke vaasshii raam baare kujh kthn kr deve taaṁ kutk vrt jaaṁdaa hai । ih raamu’ daa kthn mn ate buadhii dohaaṁ nuuun jkṛ (bunnrh) laiṇ dii sshktii rakhdaa hai । mn dii mail utaar ke isdaa subhaaa nsshṭ kr deṇaa, ise raam de kthn toṁ hii sunbhv hai । jihṛe kaasshii maut vaale is mn nuuun kaabuu naa aauṇ vaalaa munnde hn, us mn nuuun raam kthaa daa giaan sbhnaaṁ paasiaaṁ toṁ gher ke ik jgaa khṛrhaa kr diundaa hai । ajihaa ho jaaṇaa koii chhoṭaa moṭaa kutk nhiiṁ hai । idaaṁ raam khiṇ dii vidhii kbiir jii ne koii nviiṁ nhiiṁ sii, ih taaṁ sgoṁ uh aap dhuu prrhilaad toṁ lai ke chalii aa rhii vidhii dasde hoe khiunde hn :-
“raam jpuṁjiia, aise aise ॥ dhuu prrhilaad jpio hri jaise ॥ diin diaal bhrose tere ॥ sbhu prvaaru chṛaaiaa beṛe ॥1 ||rhaau। jaa tisu bhaavai taa hukmu mnaavai । is beṛe ku paari lghaavai ॥2॥ gur prrsaadi aisii budhi smaanii ॥ chuuk gii phiri aavn jaanii ॥3॥ khu kbiir bhju rigpaanii ॥ urvaari paari sbh eko jaanii ॥ 4 ॥ (punnaa 337)
jistoṁ ptaa lgdaa hai ki ih raam naam daa kthn, jisnuuun ki ‘sukhmnii’ viach ‘sbh te uutm, hri kii kthaa” munniaa hai, naard dhuu prrhilaad toṁ lai ke kthn huundii chlii aaii hai । raaje dsrth daa puatr raam taaṁ us smeṁ sunsaar viach paidaa kii nhiiṁ sii hoiaa । ithe itnii lunmii vichaar deṇ daa mtlb kevl, pichhle tkriibn do sau saal toṁ paae jaaṁde bhulekhiaaṁ toṁ sikh sungt nuuun jaaṇuu krvaauṇ daa hii hai । huṇ smaaṁ aa giaa hai ki asiiṁ gurmti lii smrpit ho ke is dii shii disshaa dii khoj kriie । so guruu naank dev jii ne ithe jihṛe lphjsh vrte hn, lunkaa ahi raavṇ bbhiikhṇ raam chundr ate dait aadi, ih lphjsh hirde ruupii lunkaa’, kunchn ruupii dehii de prrthaae । ‘raam chund’ gur-giaan de prrthaae । ahi raavṇ mn de prrthaae । ‘bbhiikhṇ’ chiat do prrthaae । ‘chiat ate mn (naam-ruupii biij) do phaaṛ hoṇ krke ih aunḍo-aaḍ hn । jinrhaaṁ nuuun de mn jaaṁ do chiunt bhii aakhiaa jaaṁdaa hai । maaiaa-saagr “hirde-ruupii lunkaa de aale duaale ghuunmiaa hoiaa ‘smuundr munn ke hii stiguruu jii ne ih saaraa prrkrṇ hri kii kthaa hii suṇaaii hai । bbhiikhṇ ‘chiunt’ hmesshaa hii mn nuuun nek slaah diundaa rihaa hai kiuṁki ih usdaa nijii subhaaa hai, pr mn daa subhaaa sdaa hii buraaii val jhukaaa rakhdaa hai । budhii aam krke mn do hii aakhe lagdii hai । is lii chiunt dii voṭ ikalii rhi jaaṇ krke ih be-bs te laachaar baiṭhaa sbh kujh dekhdaa rhiundaa hai। uh aapṇe aundr mn de saare sunklpaaṁ nuuun dekhdaa rhiundaa hai te uhnaaṁ de jaaijsh jaaṁ njshaaij hoṇ dii tsdiik krdaa rhiundaa hai । ise nuuun hii gurbaaṇii viach ‘chiunt gupt’ aakhiaa giaa hai, ” mn mhi aap’ khiṇ daa bhii gurbaaṇii daa is val sunket hai ।
“raam chundi maario ahi raavṇu ! bhedu bhiikhṇ gurmukhi prchaaiṇu ॥”
is punktii viach stiguruu jii ne raavṇ dii jgrhaa ‘ahi raavṇ lvjsh vrtiaa hai । ahi raavṇ daa taaṁ lokaaṁ naal koii sunbundh hii nhiiṁ । lunkaa daa raajaa taaṁ raavṇ hoiaa hai । pr phir bhii ane-motiiaaṁ ne arth krn vele dhuua-ghṛiis kr ke is prrsung nuuun rmaaiṇ dii kthaa naal joṛ ke pessh kiitaa । gurbaaṇii sachii baaṇii hai, pr rmaaiṇ dii kthaa nuuun aaj saare smjhdaar lok mithihaas hii munnde hn । sachii baaṇii mithihaas nuuun prrvaan kr lve, ajihaa taaṁ muurkh hii soch skde hn । ih ”hri kii kthaa akth kthaa hai । jis upr koii bhii aaj tak kiuntuu nhiiṁ kr skiaa । bhaaveṁ ih suṇ laiṇii te jhal laiṇii hr kise de vas dii gal nhiiṁ । phurmaan hai, sunii n jaaii schu amrrit kaathaa ॥ raari krt jhuuṭhii lgi gaathaa ॥ mnmukh taaṁ jhuuṭhiiaa saakhiiaa naal juṛe hoe khaah-mkhaah sachiiaaṁ galaaṁ naal jhgṛaa khṛaa rakhde hn । uhnaaṁ lii sach suṇnaa taaṁ uluu daa suurj val vekhṇ
braabr hai । “shj kthaa prrbh kii ati miiṭhii ॥ virlai kaahuu nehu ḍiiṭhii ॥“……… “guhj kthaa ih gur te jaaṇii ॥” (punnaa 739)
uprokt prrmaaṇaaṁ toṁ ih siadh huundaa hai ki ih saarii gurbaaṇii hii ik akth kthaa, hri kii kthaa hai । jiveṁ ki likhiaa hai, ‘hri kiiaa kthaa khaaṇiiaa guri miiti suṇaaiiaa’ bhaav bhgtaaṁ te guruu saahibaan ne ih hri kiiaaṁ kthaa khaaṇiiaaṁ aapṇe prremiiaaṁ nuuun suṇaaiiaaṁ hn। is naal maaiaa dhaarii sriiraaṁ daa koii sunbundh nhiiṁ । hri kii kthaa taaṁ nirol, niraakaar prrmesshr dii kthaa nuuun kihaa jaaṁdaa hai ।
so gur sshbd de raahiiṁ gurmti daa giaan hirde viach jaa ke jdoṁ mn naal juujhiaa, taaṁ is mn nuuun is giaan ne kuaṭ-kuaṭ ke isdaa subhaaa hii
bdl ditaa । kbiir jii khiunde hn, ‘kuuṭnu soi ju mn ku kuuṭai ॥ mn kuuṭe tu jm te chhuuṭai ॥(punnaa 872)’
“raam chundi maario ahi raavṇ daa bhii arth, mn nuuun kuaṭ ke usdii mail utaar deṇ val hii sunket hai। ‘bhedu bbhiikhṇ gurmukhi prchaaiṇu” toṁ stiguruu jii daa bhaav ih hai ki ih sbh kujh td hii sunbhv ho skiaa, jd hirde ruupii lunkaa viach baiṭhe be-bs ‘chiat naal gurmukh ne prchaa paa liaa । jisde siaṭe vjoṁ giaan ruupii raam nuuun lunkaa de aundr daa saaraa bhed jaaṁ iuṁ khi lvo ki mn (ahi raavṇ) raaje de saare bhed mil ge । jis krke ghrdaa bhetii lunkaa ḍhaae vaalii akhut sachii ho gii ।
“gurmukhi saairi paahṇ taare ॥ gurmukhi koṭi tetiis udhaare ॥“
aunt viach stiguruu jii jogiiaaṁ nuuun updessh krde hoe aakhde hn ki gurmukh hii is (mn) pathr nuuun bhv-saagr vichoṁ taarn haaraa hai, jihṛaa mn nuuun aapṇaa aundr khoj ke naam-nidhaan prraapt kr laiṇ daa updessh diundaa hai ate prrmesshr dii krripaa prraapt krke, prrmesshr de drsshn ho jaaṇ daa visshvaassh duaauṁdaa hai । phurmaan hai, “gurmukhi hovai su kaaiaa khojai hor sbh bhrmi bhulaaii ॥“…., “vḍbhaagii ghru khojiaa paaiaa naamu nidhaanu ॥ guri puurai vekhaaliaa prrbhu, aatm raamu, pchhaanu।।(punnaa 757) “
nhiiṁ taaṁ pathraaṁ ute je ‘raam’ likh deiie taaṁ uhnaaṁ daa tur jaaṇaa taaṁ akl-mundaaṁ dii smjh toṁ baahr dii gal hai । he jogii jno tetiis kroṛ devte jo tusiiṁ mainde ho, uh ithe tak gurmukhaaṁ de updessh naal hii phuunche hn, pr aje tak surg-nrk de chakr vichoṁ baahr nhiiṁ nikle । devtaa bṇnaa taaṁ kevl buraaii val jaaṇ toṁ mn daa ruak jaaṇaa hii hai । jiiv ate prrmesshr de vichkaarlaa phaaslaa (bhrm) taaṁ giaan prraaptii naal hii duur hoṇaa hai । ise lii devte bhii maaiaa jaal viach hii phse hoe hn | vrmaan hai. is dehii ku simrhi dev ॥ so dehii, bhju hri kii sev ॥” jis toṁ jshaahir hai ki devte taaṁ aap mnuakhaa dehii lii prrmesshr nuuun yaad krde hn, simrde hn । mnuakhaa dehii prraapt krke hii jiiv aatmaa aapṇe giaan nuuun puuraa kr ke puure prrbhuu vich liin ho skdii hai। maaṇs toṁ devtaa taaṁ kevl puure guruu vaalaa hoṇ uprunt hii bṇ jaaiidaa hai । jis toṁ baaad guruu de updessh nuuun munn ke, smjh ke gurmukhtaaii prraapt krn uprunt jiivnmnorth dii siundhii, jiivn muktii mildii hai । kise gurmukh dii sungt krke hii usde giaan dii chhoh naal mn nuuun plṭ ke gurmukh bṇiaa jaaṁdaa hai । tetii kroṛ devte ise traaṁ naal gurmukhaaṁ dii sungt krke aage do sphr lii ise uḍiik viach hn ki kd saanuuun mnuakhaa dehii mile ate kise gurmukh dii sungt krke asiiṁ bhii is bhv-saagr nuuun paar kr jaaiie ।
“gurmukhi chuukai aavṇ jaaṇu ॥ gurmukhi drgh paavai maaṇu ॥
gurmukhi khoṭe khre pchhaaṇu ॥ gurmukhi laagai shji dhiaanu ॥
gurmukhi drgh siphti smaai ॥ naank gurmukhi bundhu n paai ॥41॥“
stiguruu jii jogiiaaṁ nuuun spsshṭ sshbdaaṁ viach das rhe hn ki sunsaar viach bhaaveṁ mautaaṁ-mtaaṁtraaṁ kitniiaaṁ bhii hoṇ pr is gurmti daa dhaarnii kevl gurmukh hii aavaa gvṇ toṁ chhuṭkaaraa paa skdaa hai । “jini jpu jpio, stigur mti vaa ke || jm kunkr kaalu sevk pg taa ke ॥ uutm sungti gti miti uutm, jgu bhujlu paari traaiaa॥”(punnaa 1042)
Also read: gurmti viach raam – Basics of Gurbani
Source: ਗੁਰਮੁਖਿ ਬਾਂਧਿਓ ਸੇਤੁ ਬਿਧਾਤੈ