Source: ਸਿੱਖੀ ਵਾਲੇ ਤਿਉਹਾਰ

सिखी वाले तिउहार

जदों वी होली, दिवाली ते होर समाजिक तिउहार आउंदे हन तां सिखां विच बहिस होण लग जांदी है के किहड़े तिउहार साडे हन ते किहड़े दूजे धरमां दे। की मना है ते की मना नहीं है। दिवाली ते होण वाली आतिस़बाज़ी सिखी है जां नहीं। होली ते रंग लगाउणा है जां नहीं नहीं। इस मुदे दे दो पख हन। इक समाजिक ते इक है धारमिक। गुरबाणी तों धारमिक पख समझण तों पहिलां समाजिक पख वेखदे हां। समाजिक तौर ते किसे वी धरम दे जां सभिआचार दे तिउहार विच स़ामिल होणा गलत नहीं है। इह समाजिक प्रेम भावना विच वाधा करदा है। किसे दी वी खुस़ी विच स़ामिल होणा जिस विच हुलड़बाज़ी जां स़रारत ना होवे गलत नहीं है। इह इवें ही है जिवें तुहाडे घर किसे दा विआह होवे ते पड़ोसी तुहानूं वधाई देवे सचे मन नाल। किसे नूं वी पिआर नाल गले लगाउणा, उसदी खुस़ी विच स़रीक होणा सांझी वालता विच वाधा करदा है। इह इक खुस़हाल समाज दी रचना करदा जिस विच इक तों जिआदा धरम दे ते सभिआचार दे लोक रहिंदे होण।

धारमिक पख

धारमिक पख जां अधिआतमिक पख गिआन ते सोझी नाल जुड़दा। धरम बारे जानण लई वेखो "धरम। जदों गुरबाणी ने स्रेसट धरम गिआन/सोझी/नाम दसिआ है "सरब धरम महि स्रेसट धरमु॥हरि को नामु जपि निरमल करमु॥ तां तिउहार वी गिआन नाल नाम नाल संबंधित होणगे। प्रमाण गुरबाणी दा फुरमान है

आजु हमारै बने फाग॥ प्रभ संगी मिलि खेलन लाग॥ होली कीनी संत सेव॥ रंगु लागा अति लाल देव॥२॥(म ५, रागु बसंतु महला ५ घरु १ दुतुके, ११८०) – इहनां पंकतीआं विच पंचम पातिस़ाह किहड़ी अधिआतमिक होली खेड रहे ने? किहड़ा लाल रंग है इह? इह उही रंग है जिहड़ा नानक पातिस़ाह ने दसिआ सी "धातु मिलै फुनि धातु कउ सिफती सिफति समाइ॥ लालु गुलालु गहबरा सचा रंगु चड़ाउ॥ सचु मिलै संतोखीआ हरि जपि एकै भाइ॥१॥ – इह लाल गुलाल गहबरा, गहिरा रंग गिआन दी गुणां दी लाली दा है। जिस बारे गुरु अमरदास जी वी आखदे हन "गुरमुखि लालो लालु है जिउ रंगि मजीठ सचड़ाउ॥ – इह गुणां नूं मुख रखण वाले दा सच दा मजीठ रंग है। इह गुरमुख दी होली है जो गुणां नूं रखण वाला रोज आपणे घट अंदर खेडदा। होर प्रमाण

"राम रंगु कदे उतरि न जाइ॥ गुरु पूरा जिसु देइ बुझाइ॥१॥ हरि रंगि राता सो मनु साचा॥ लाल रंग पूरन पुरखु बिधाता॥१॥"

प्रीतम भानी तां रंगि गुलाल॥ कहु नानक सुभ द्रिसटि निहाल॥४॥

किरपा पाए सहजाए दरसाए अब रातिआ गोविंद सिउ॥ संत सेवि प्रीति नाथ रंगु लालन लाए॥१॥

मनु लालहि दीजै भोग करीजै हभि खुसीआ रंग माणे॥ पिरु अपना पाइआ रंगु लालु बणाइआ अति मिलिओ मित्र चिराणे॥

संत तुमारे तुमरे प्रीतम तिन कउ काल न खाते॥ रंगि तुमारै लाल भए है राम नाम रसि माते॥१॥

प्रभ साचे सेती रंगि रंगेती लाल भई मनु मारी॥ नानक साचि वसी सोहागणि पिर सिउ प्रीति पिआरी॥ – इह लाल रंग नाल होली बुध खेड रही है जिस नूं सोहागणि कहिआ जो आपणे पिर (मूल/घट अंदरली जोत) नाल प्रीत विच है।

गुण हारु तै पाइआ रंगु लालु बणाइआ तिसु हभो किछु सुहंदा॥ जन नानक धंनि सुहागणि साई जिसु संगि भतारु वसंदा॥३॥ – बुध ने गुणां दा हार पाइआ ते रंग लालि बणाइआ। धंन है उह बुध जिस ने पिर नाल इह गुणां दे लाल रंग दी होली खेडी है।

किहड़ा सिख है जिहड़ा इह गुणां दे मजीठ रंग दी होली अनदिन ही घट विच खेड रहिआ?

सूहा रंगु विकारु है कंतु न पाइआ जाइ॥ इसु लहदे बिलम न होवई रंड बैठी दूजै भाइ॥ मुंध इआणी दुंमणी सूहै वेसि लुोभाइ॥ सबदि सचै रंगु लालु करि भै भाइ सीगारु बणाइ॥ नानक सदा सोहागणी जि चलनि सतिगुर भाइ॥२॥ – रंड है बुध जिहड़ी अवगुणां मगर भजदी। ते सोहागण सबद विच, गुणां विच रंगी बुध।

सति बचन साधू कहहि नित जपहि गुपाल॥ सिमरि सिमरि नानक तरे हरि के रंग लाल॥ – जिस नै मन साध लिआ, विकार काबू कर लए उह है साध। इह साध दा गिआन दे लाल रंग विच सदा भिजिआ हुंदा। इह अंतरीव गल है। इस नूं पड़्ह के नासंझ पता लगे बाहरी लीड़े पग आदी लाल पाउण लग जाण।

माइआ रंग बिरंग खिनै महि जिउ बादर की छाइआ॥ से लाल भए गूड़ै रंगि राते जिन गुर मिलि हरि हरि गाइआ॥३॥

गुरमति विच अनेकां पाण हन इस गिआन दी लाली दे। रोज़ असीं पड़दे सुणदे हां "हरि का नामु धिआइ कै होहु हरिआ भाई ॥ – इह हरिआ रंग वी अंतरीव भाव रखदा। घट अंदर दी हरिआली।

सो होली तां गुरमुख रोज खेडदा पर इह बाहरी रंगां वाली नहीं है जिहड़े सनान करन नाल उतर जांदे हन। गुरमुख दे हिरदे विच नाम/सोझी दा गूड़ा मजीठ रंग हुंदा जो अवगुणां नूं लुको दिंदा ते गुणां दा रूप धारण करदा।

इदां ही दिवाली गुरमुख दे घट विच सदा गिआन दा दीवा बालणा है। बसंत गुरमुख दे हिरदे विच हमेस़ा गुण हरे करना है। हरि दा नाम धिआ के नाम दा बूटा हिरदे/घट विच बुध रूपी धरती उते। संतोख/नाम है पाणी जो हिरदे घट दी धरती ते पैणा "मति माता संतोखु पिता सरि सहज समायउ ॥

गुरमति वाला दुसहिरा उह है जदों घट अंदर रावण (मन – माइआ मगर भटकदा धिआन) गिआन दी लाली लैके राम बणदा "नव रंग लालु सेज रावण आइआ॥ जन नानक पिर धन मिलि सुखु पाइआ॥, "माणस जनमि हरि पाईऐ हरि रावण वेरा राम॥ गुरमुखि मिलु सोहागणी रंगु होइ घणेरा राम॥। जदों मन रम जांदा गुणां विछ, राम बण जांदा उदों गिआन दा दीवा घट विच बाल गुरमुख दीपमाला करदा। इह गुरमति रामाइण है। राम दा घट/हिरदे विच आगमन। इह सारे अलंकार बाहरी उदाहरण लैके गुरबाणी मनुख नूं गुणां दी सोझी (नाम) दे बारे समझाउण दा जतन करदी है।

सो बाहरी तिउहार मनाउण ना मनाउण नाल अधिआतम जां धरम दा कोई लैणा देणा नहीं। इह समाज विच खुस़हाली पैदा कर सकदे पर सिख ने तां सारे तिउहार घट विच वी मनाउणे हन। अज दे समें विच जदों लोकां कोल समां नहीं, पड़ोसीआं नाल रिस़तेदारां नाल गल वी घट हुंदी, इह संसारी तिउहार ही हन जिहड़े स़ुगल मेला, खुस़हाली दा सामाजिक माहौल बणा दिंदे हन। अधिआतमिक जां सच धरम दे तिउहार हिरदे विच मनाउण लई कोई खास दिन, वेला जां वखत दी लोड़ नहीं हुंदी। बस बुध ने मूल जोत दे गिआन नाल संगत करनी। नाम दी खुस़ी दे खेड़े तां मनुख दे हिरदे विच हमेस़ा मेला ला के रखदे ने। खुस़ रहो गिआन लवो, गिआन दी विचार करके सहिज पैदा करो। सारे ही मनुखां विच एकु परमेसर दी ही जोत है। हुकम नाल एका करना ही एक मति होणा है। एके दी सुरत ही नाम है।

समाजिक पखों सिख ते खालसा फौज कई कारणां कारण समाजिक तिउहार मनाउंदे आए हन जिवें फौजां दा जोड़ मेलिआं विच इकतर होणा, लोकां विच विचरना, विचरन दौरान प्रचार करना। जिहड़े आखदे हन के होला, दिवाली, दुसहिरा आदी साडे तिउहार नहीं हन ते सानूं नहीं मनाउणे चाहीदे असल विच ना समाजिक सदभावना नूं मंदे हन, ना इतिहास जाणदे हन ते ना उहनां नूं सिखी बारे कुझ पता।


Source: ਸਿੱਖੀ ਵਾਲੇ ਤਿਉਹਾਰ